|
МАНĂН кÿршĕм нимĕнле хаçат та çырăнса илмест. Хушăран хамăнне вулама паратăп ăна. Тепĕр чухне хăй те каçкаласа ларать. Юлашки эрнере темшĕн курăнмарĕ вăл. Ĕçрен таврăннă чухне куртăм та - чарса тăрсах темиçе сăмах перкелешсе илме май тупăнчĕ. “Текех сана чăрмантарас теместĕп. Халĕ хамăн та хаçат килсе тăрать”, - кÿрше каçса ларманнин сăлтавне уçса панă май пĕлтерчĕ Петр Петрович. Подъезда пĕрлех кĕрсе тăтăмăр. Кÿршĕм почта ещĕкĕнчен “Старая гвардия” хаçат кăларнине куртăм та кулса ямасăр тÿсеймерĕм: “Ара, ăна эпĕ те çырăнмасăрах илсе тăратăп-иç!..”
Çапла, почтальонка парса хăваракан кăларăмсен хушшинче çĕнĕ хаçатсем курăнма пуçларĕç. Çакă вăл - Чăваш Республикин тăваттăмĕш суйлаври Патшалăх Канашĕн суйлавĕ умĕн тĕрлĕ партипе юхăм хăй те пичет кăларăмĕсене кăларса тăма тытăннине систерекен пулăм. Нимĕн те калаймăн, çак утăма хурлама çук, ырламалла кăна. Суйлавçăсемпе тытакан çыхăнăва çирĕплетме пулăшаканĕ шăпах МИХ пулса тăрать те. Анчах ытти çулсенчи опытран акă мĕн курăнать: йышлă хаçатран ытларахăшне пĕр “амăшĕ” çуратса янă тейĕн: пĕр-пĕринчен уйăрса илме çук вĕсене: сăн-сăпачĕпе те, чĕлхи-калаçăвĕпе те. Якалса кайнă пластинка пек пурте пĕр юррах юрлаççĕ: “Пирĕн кандидат е пирĕн парти кăна халăх пурнăçне лайăхлатма, ĕç укçине ÿстерме, çынсене хăтлă хваттерсемпе тивĕçтерме... пултарать”. Кам хавхалантарать вĕсене çак меслетпе пĕлсе те шанчăклăн усă курма? Кирек-мĕнле лару-тăрура та паянхи демократсене тата Президентăн йышăнăвĕсене хурлакан, вĕсем çине “халăха хирĕçле ĕç тăвакан” ярлăкне çакса яракан Зюганов-и? Е хăйне никамран ăслăрах тесе шутлакан Явлинский-и? Суйлав çитеспе телеэкран çинчен кайма пĕлмен, нигилист пек пурне те сăлтавсăрах хирĕçлеме ăста вĕренсе çитнĕ Жириновский-и? Ара, вĕсем ертсе пыракан партисен уйрăмĕсем Чăваш Енре те ăнăçлă ĕçлеççĕ, тĕрлĕ шайри суйлавсем çывхариччен чылай малтан “пуçĕсене” çĕклеççĕ, МИХсенче, радиохыпарлав, телекурав кăларăмĕсенче çĕршывра, регионсенче пулса иртекен ырă улшăнусене “курмасăр”, пуçтарăнса пыракан мĕн пур çитменлĕхсемшĕн влаç партине те, хăйсемпе тупăшакан опозиционерсене те çав тери “çивĕччĕн” питлеççĕ. Чăн-чăн импровизатор тейĕн вĕсене. Таса мар хăтланусемпе усă курни чылай чухне хăйĕн “çимĕçне” кÿретех çав. Критикăна тĕрĕсси вырăнне йышăнасси пирĕн халăхăн наци характерĕ пулса тăнă. Пĕр паллă политолог калашле, “эпир ĕлĕкренех хирĕçлес енĕпе вăйлă, вăл е ку идея çирĕплĕхне палăртассипе - хавшак”. Çак туртăм кăмăл-туйăма, юна аннесен кăкăр сĕчĕпех кĕрсе вырнаçнă тейĕн. Вырнаçман пулсассăн та, вĕсене пирĕн ăс-тăнра, ăш-чикре çирĕпленсе юлма кирек-мĕнле суйлав умĕн те вулакансен тĕнчине таçтан, темле майпа килсе тухакан хаçатсем самаях вăйлă витĕм кÿреççĕ. Фантастика хайлавĕ çырса чапа тухнă классик та аякра тăтăр вĕсенчен. Вулатăн та çав “опуссене”, ирĕксĕрех пуçа унталла-кунталла пăркаласа илетĕн: “Ытла та нумай-çке пирĕн хушăра наци паттăрĕсем!”
Акă почтальонка хам пачах та çырăнман тепĕр хаçат парса хăварчĕ. Пирĕн районта çак пичет органĕ шутланакан партин уйрăмĕ те çук-ха хальлĕхе. Тата çак хаçат унччен пулнине ас тумастăп та. Вăл нумай пулмасть кăна йышлă кăларăм “тинĕсне” килсе лекни тÿрех сисĕнет: вулаканпа хăюсăртараххăн “калаçни” куç кĕретех. Анчах та редакци хăйĕн тĕллевне тĕрĕсех ăнланса илнĕ-мĕн: вăл ÿлĕмрен ахаль вулакана тĕрĕс информаципе тивĕçтерсе тăрасси пирки хыпарлать. Анчах та “пурнăç хăçан лайăхланни”, “реформăсем хура халăха шар кÿреççĕ” йышши сăмахсемпе тулнă статьясен пуххинче мĕн çырнине ĕненессĕм килмест манăн. Республикăн социаллă пурнăçĕпе экономика аталанăвĕ куç умĕнчех лайăх еннелле улшăнса пынине мĕншĕн-ха асăрхамаççĕ паянхи “Несторсем”?
Пирĕн республикăра шута илнĕ хаçатсем 300 ытла тухса тăраççĕ. Суйлав кампанийĕ пынă тапхăрта вĕсен йышĕ татах та ÿсме пултарать. Кунашкал лару-тăрура тĕрĕс информаци саракан пичет хатĕрĕсене те ĕçлеме çăмăл мар. Йÿрĕк те вăр-вар, ултав-суяна ыттисенчен маларах “чăн” тума ĕлкĕрекен хаçатçăсем “пĕçерекен” апата вулакансем чи малтан “тутанни” те хăйĕн ĕçне тăватех. Апла тăк, тĕрĕслĕх çулĕ çинче тăракан журналистсен вĕсенчен иртерех вăранни кирлĕ. Суяпа ултава, шантару сăмахĕсене тиражлакан хаçатсем пире кирлĕ мар. Вулакансен асăрханмаллах вĕсенчен. Пысăк йышпа ĕç тума лайăх, анчах та чылай чухне унпа пĕр шухăш-тĕллев патне çитсе тухма йывăр. Чăваш Енре йĕркеленнĕ партисемпе тĕрлĕ юхăм çавăн чухлĕ пулни кирлех-ши пире? Чылайăшĕ сăмах çапма кăна ăста-çке, халăха мĕн кирлине туни çук. Хăйсене вара чăн-чăн патриотсем пек, хÿтĕлевçĕсем пек тыткаланă вăхăтра пуçĕсене хур аçиллех каçăртаççĕ. Вĕсен шучĕпе электоратăн пысăкрах пайĕ вĕсемшĕн сасăлать имĕш. Паянхи суйлавçăна ман пĕрре те тĕрĕслĕхе ултавран, хура тĕсе шурăран уйăрма пĕлмен çын вырăнне хурса йышăнас килмест. Анчах та “майлă” тата “хирĕç” информацисен пуххи геометри прогрессийĕн хăвăртлăхĕпех купаланса пынă тапхăрта вăл та иккĕленÿ серепине çакланас хăрушлăх пур. Çунакан кăвайт çине краççын сапса тăракансем вара шăпах суйлав кампанийĕ вăхăтĕнче “çуралакан” хаçатсем, полиграфин ытти хатĕрĕ /брошюрăсем, листовкăсем, буклетсем т.ыт.те/. Вĕсен капланăвне сирме мĕнле майсем тупмалла-ши?
Çĕр кăкăрĕнчен иксĕлми тапса тăракан çăл куç шывне шапа пăтти хупласа хурайман пекех, тĕрĕслĕхе те хура чаршавпа картлаймăн. Çакна асра тытма сĕнесшĕн эпĕ “Пĕрлĕхлĕ Раççей” партин оппозиционерĕсене.