Ҫуралса уссе пурнӑҫӑн анлӑ ҫулӗ ҫине тухнӑ ялӗнче, Вӑрнар районӗнчи Чӑрӑшкас Мӑратра, ун пирки пирӗн космонавт теҫҫӗ. Мухтавлӑ ентеше чунран хисеплесе, унпа хӑпартланса. Тӗрӗссипе, Юрий Харистанфович Михайлова тӗнче уҫлӑхӗнче пулма тӳр килмен. Анчах унӑн пурнӑҫӗн 25 ҫулӗ тӗнче уҫлӑхӗн пирвайхи гаванӗпе - Байконур космодромпа - тачӑ ҫыхӑннӑ. Пилӗк ҫул кунта ҫар чаҫӗн командирӗ -ҫар госпиталӗн пуҫлӑхӗ пулнӑ.
- Эпӗ мӗн ачаран врач пулас ӗмӗтпе ҫунатланнӑ, -тет Юрий Харистанфович. -Анне пӗрмаях чирлетчӗ. Акӑ врача вӗренсе тухатӑп та сана пур пӗр сывататӑп тесе лӑплантараттӑм. Тепӗр сӑл-тав та пурччӗ: аннен иккӗмӗш сыпӑкри йӑмӑкӗн, Феня акайӑн, мӑшӑрӗ -Василий Петрович Пырков врач - маншӑн тем пекех хаклӑ ҫынччӗ. Вӑл Иван пиччӗшӗпе тата Павел шӑл-лӗпе пӗрле Хусанта врача вӗренсе тухнӑ. Манӑн та вӗсем пек пулас килетчӗ.
Ашшӗпе амӑшӗ те пилӗк ачинчен тӑваттӑмӗшне, пӗр-тен пӗр ывӑлне, шурӑ халат-лисен хушшинче курма ӗмӗтленнӗ. «Вуннӑмӗш клас-ра чухне эпӗ Шупашкара Чӑваш патшалӑх универси-течӗн медицина факультетне вӗренме кӗме хатӗрлекен курссене ҫӳреттӗм, - аса илет Ю.Михайлов. - Аннепе аттен куҫӗсем савӑнӑҫпа ҫиҫнине пӗрре кӑна мар асӑрханӑ. «Тӑрӑшса вӗрен, ывӑлӑм», - тетчӗҫ».
Шел, Юрӑна врача тухса амӑшне сиплеме пӳрмен -ҫитмӗл ҫиччӗмӗшӗнче, Кӗҫӗн Кипек шкулӗнчен вӑтам пӗлӳ илсе тухнӑ ҫул, хаклӑ ҫын-нӑн куҫӗсем яланлӑха хупӑннӑ. Анна Семеновна аллӑ пӗррере кӑна пулнӑ ун чух-не. Ашшӗ те, Харистанф Михайлович, вӑрҫӑ вучӗ витӗр Сталинградран Берли-на ҫити утса тухнӑскер, мӑшӑрӗ хыҫҫӑн сакӑр ҫултан ҫӗре кӗнӗ.
Вӑтам шкула чи лайӑх паллӑсемпе вӗҫленӗ те Юрий Чӑваш патшалӑх универси-течӗн медицина факультетне ҫӑмӑллӑнах вӗренме кӗнӗ. «Сиплев ӗҫӗ» специальноҫе суйласа илнӗ. Курсри чи пултаруллӑ студент пулнӑ. Общество ӗҫӗнче те, спорт-ра та палӑрнӑ. Чӑрӑшкас Мӑрат каччи йывӑр атлетикӑ-на уйрӑмах килӗштернӗ, штанга йӑтассипе пӗрремӗш разряд нормативне тултарнӑ. Чунӗпе таса, кӑмӑлӗпе ырӑ ҫамрӑка пӗрле вӗренекен-сем те, преподавательсем те хисепленӗ. Кунтах унӑн чӗринче юрату хӗлхемӗ ял-кӑшма тытӑннӑ. 1981 ҫулта Юрий пӗр курсра вӗренекен илемлӗ пикепе, Ираидӑпа, ҫемье чӑмӑртанӑ. Мӑшӑрӗ, Патӑрьел тӑрӑхӗнче ҫурал-нӑскер, Ульяновск хулинче ҫитӗннӗ - вӑл иккӗре чухне ҫемье ҫак хулана пурӑнма куҫнӑ.
Ю.Михайлов, малашнехи пурнӑҫне Совет Ҫарӗпе ҫыхӑнтарма тӗллев тытнӑс-кер, Куйбышеври медицина институчӗн ҫар-медицина факультетне вӗренме куҫнӑ. Ҫулталӑкран Юрийпе Ираидӑн ывӑл - Дмитрий -ҫуралнӑ. 1983 ҫулта институ-та ӑнӑҫлӑ пӗтернӗ хыҫҫӑн медицина службин лейте-нантне Юрий Харистанфович Михайлова Байконура яраҫҫӗ. Ӑна полкӑн медицина пункчӗн пуҫлӑхне ҫирӗпле-теҫҫӗ. Ёҫченлӗхне, тӑрӑшу-лӑхне, пултарулӑхне, хӑйӗн ырӑ енӗсене пула пирӗн ентеш кунта карьера карт-лашкипе ҫултен-ҫӳле улӑхнӑ. Пӗлӗвне малалла ӳстерес, анлӑлатас тӗллевпе Юрий Харистанфович лор специальноҫ енӗпе Ташкентра ин-тернатурӑра вӗреннӗ. 1984-1987 ҫулсенче ҫамрӑк врач Байконурти ҫар госпиталӗн поликлиникин лор уйрӑмӗн пуҫлӑхӗнче тӑрӑшнӑ. Икӗ ҫул Ленинградри Ҫар-медицина академийӗн курсӗнче пӗлӳ пухнӑ. Ю.Михайловӑн ҫар званийӗ те уссе пынӑ. 1988-1997 ҫулсенче пирӗн ентеш ҫар госпиталӗн отоларинго-логи уйрӑмӗн аслӑ ординаторӗ, ҫак уйрӑм пуҫлӑхӗ пулнӑ. Кӗҫех Юрий Харис-танфовича яваплӑрах долж-ноҫа - ҫар госпиталӗн пуҫ-лӑхӗн ҫумне - ҫирӗплетнӗ. 2003 ҫулта медицина служ-бин полковникӗ Ю.Михайлов ҫар чаҫӗн командирӗ - ҫар госпиталӗн пуҫлӑхӗ.
- Пин те пилӗк ҫӗр койка-вырӑнлӑ ҫар госпиталӗнче пурӗ 1200 ытла ҫын ӗҫлетчӗ, - пӗлтерет Юрий Харистанфович. - Медицина службин полковникӗсем кӑна хӗрӗ-хӗнччӗ. Ҫар ҫыннисене кӑна мар, тепӗр чухне ыттисене те, ҫав шутра казахсене, сиплеме тиветчӗ.
Чӗрӗк ӗмӗр Байконурти ҫар госпиталӗнче ӗҫленӗ Ю.Михайлов хамӑрӑн пӗр-ремӗш ушкӑнри космонавт-сене те, хальхисене те ҫывӑх пӗлнӗ. Ӑна мухтавлӑ ентеш-ӗмӗрпе Андриян Григорье-вич Николаевпа пӗрре кӑна мар чуна уҫса кӑмӑлтан калаҫма тӳр килнӗ. Ҫавӑн пекех Герман Титов, Павел Попович, Валентина Тереш-кова космонавтсемпе туслашнӑ. Раҫҫей космонавчӗсенчен Василий Циблиев, Юрий Шаргин тата ыттисем - Юрий Харистанфовичӑн ҫывӑх тусӗсем. «Ҫар госпиталӗн пуҫлӑхӗ пулнӑ май йӗрке тӑрӑх мана космонав-тсене тӗнче уҫлӑхне ӑсатнӑ ҫӗре кашнинчех хутшӑнма тивнӗ», - тет Ю.Михайлов.
2005 ҫулта Юрий Харистанфовича «Раҫҫей Федерацийӗн тава тивӗҫлӗ врачӗ» хисеплӗ ятпа чыслаҫҫӗ. Тепӗр ҫултан медицина наукисен докторӗн диссертацине ӑнӑҫлӑ хӳтӗленӗ. Вӑл наука статйисен, ҫав шутра монографисен тата вӗрентӳпе методика посо-бийӗсен авторӗ. Сиплев ӗҫӗнче унӑн 72 рационали-заторла сӗнӗвне пурнӑҫа кӗртнӗ.
Ҫарти реформӑсем Байконурти ҫар госпитальне те пырса тивнӗ. 2008 ҫулта ун вырӑнне федерацин меди-цина-биологи агентствин медицина-санитари тӗп чаҫ-не йӗркеленӗ. Ҫак ӗҫе Ю.Михайловӑн турремӗн хутшӑнма тивнӗ. «Ҫар меди-кӗсем пурте Раҫҫее куҫса кайрӗҫ, вӗсене пурне те хваттерпе тивӗҫтернӗ», -пӗлтерет ентеш. Ҫав ҫулах Юрий Харистанфович та ҫемйипе ҫуралнӑ ҫӗр-шывне - Чӑваш Республикине -таврӑннӑ. Ана РФ Шалти ӗҫсен министерствин Чӑваш Республикинчи медицина-санитари чаҫӗн пуҫлӑхне ҫир-ӗплетнӗ. Ҫак должноҫра икӗ ҫул пулнӑ. Халӗ Юрий Харистанфович - Чӑваш патшалӑх университечӗн хирурги кафедрин профессорӗ. Вӑл - Раҫҫей естесство ӑслӑлӑхӗсен акаде-мийӗн /РАЕН/ член-кор-респонденчӗ, К.Э.Циолковский ячӗллӗ космонавтика академийӗн член-корреспонденчӗ.
Ю.Михайлов 2005 ҫулта «Казах Республикин сывлӑх сыхлавӗн отличникӗ» ята тивӗҫнӗ, «Ҫулталӑкри чи лай-ӑх врач» номинацире «Казах Республикин чи лайӑх ҫынни» конкурс лауреачӗ пулнӑ.
Ю.Михайловӑн мӑшӑрӗ Ираида Васильевна та меди-цина службин саппасри подполковникӗ, Байконурти ҫар госпиталӗнче отоларинголо-ги уйрӑмӗн пуҫлӑхӗнче тӑрӑшнӑ. Халӗ Чӑваш патшалӑх университетӗнче вӑй хурать. Михайловсен ывӑлӗ Дмитрий Мускавра авиаци институтӗ-нчен вӗренсе тухнӑ, Байконурта инженер-сӑнавҫӑ пулнӑ. Паян Санкт-Петербургри А.Ф.Можайский ячӗллӗ ҫар-космос академийӗн адъюнк-туринче вӗренет, капитан.
Юрий Харистанфовичпа калаҫма кӑмӑллӑ та интереслӗ. Вӑл ырӑ та сӑпайлӑ ҫын пулнине, хӑйне мӑнна хуманнине тӳрех туйса илетӗн. Канмалли кунӗсене Чӑрӑшкас Мӑратра ирттерет. Байконурта чухнех тӑван ялта ҫурт ҫӗкленӗ. Мӑшӑрӗпе пахча ҫимӗҫ, улма-ҫырла ҫит-ӗнтерме кӑмӑллаҫҫӗ.
- Студентсене лекци вуланӑ май ҫамрӑклӑх куҫ умне тухать, университет ҫулӗсем аса килеҫҫӗ, - тет Юрий Харистанфович. - Манӑн, ҫапах та, паянхи студентсе-не ытларах вулама, спортпа туслашма сӗнес килет. Ҫит-ӗнекен ӑру та, аслӑраххисем те ӗҫкӗ-ҫикӗпе ытлашши ир-тӗхме тытӑнни хытах пӑшӑр-хантарать. Хамӑр хыҫҫӑн мӗн хӑварӑпӑр? Кашнинех ҫакӑн пирки лайӑх шухӑшласа пӑхма сӗнесшӗн...
Ентешӗмӗр сӑмахӗсене чӗрене илсен тем пекехчӗ те.
ВячеславНИКОЛАЕВ.
Вӑрнар районӗ