18 апреля 2013 г.
Кивe Эйпеçри Кожевниковсем ялти чи хисеплe çемьесен йышeнче. Владимир Ивановичпа Зинаида Трифоновна мeн пенсие тухиччен тaван хуçалaхра чунeсене парса eçленe, пилeк ача ?стерсе пурнaçaн анлa çулe çине кaларнa.
Траканкки сиксе паллашнa
Йышлa çемьере çитeннe Вова. Çичe çул тултарсан шкула чупнa. Аслa классенче вeреннe чухнех Питтeпел хeр ачине куç хывнa.
- Пысaк тaхтавра пирeн ума траканкки сикме килетчeç к?ршe ял ачисем. Чуччу ярaнсах пeрремeш туйaмсем çуралчeç пулас, - тет пeр-пeрне паян та ытараймасaр куçран пaхакан мaшaр.
Унтан уйрaлу саманчe. Владимирaн салтака каймалли ят тухнa. Виçe çул десант çарeнче службaра тaнa маттур каччa. 28 хут парашютпа сикнeскер, тaван яла аслa сержант званипе таврaннa.
Çaмaл пулман Кожевниковсен вaл çулсенчи пурнaçe. Вовaн амaшe суккaр, кил хушшинче вара хeрарaм алли çитменни т?рех сисeннe. Каччa салтака кайиччен eне те сунa, кeпине те çунa, апатне пeçернe... Тeрекленсе килнeскер халe те аптaраман-ха, çапах кил хуçи хeрарaмe пулсан пурнaç лайaхланасса чeрепе туйнa. Мeн ачаран пeрле туслашса ?снe йeкeт чeрери туйaмeсене пeлтерсен Зина пурнaç çулeпе юнашар утма кaмaллине пытарман.
Нарaс уйaхeн 14-мeшeнче - хeр?ллe юратакансен кунeнче ялта çeнe çемье çуралать.
Салтака кайиччен тaван хуçалaхра тeрлe çeрте тaрaшнa Владимир Иванович. Алла специальноç илес тесе Патaрьелне шоферсен курсне вeренме кайнa. Алла удостоверени илсе килнe кунах Сельхозтехникaна бензовоз çине ларнa. Каярахпа тaван колхозра eçлеме пуçланa. Груз турттаракан автомашинaпа вaй хунa чухне хуçалaхри чи маттур шофер пулнине çирeплетекен документсене типтерлe упрать В.Кожевников. Eç ветеранeн иртнине манaçма паман пeчeк кeтес те пур килте. Унта халeччен илнe наградaсемпе юнашар тeрлe хаçатсенче ун пирки ырaпа çырнa статьясем таранах.
Чaннипех те eçшeн хыпса çунакан этем пулнa вaл. Çитмeл-сакaр вуннaмeш çулсенче тaрaшуллa ял хуçалaх eçченeсене хавхалантарма та пeлнe. Eçри пысaк ?сeмсемшeн "Районти чи лайaх водитель" ята темиçе хутчен тивeçнe. Комбайнсем патeнчен тырa турттарнa водитель eççи вaхaтeнче ыйхa мeнне пeлменнине аса илет.
- Ачасем ашшeне кунeпе те курайман. "Пирeн атте açта? Aна курас килет", -тесе сeтел хушшинче кeтсе ларсах çывaрса каятчeç, - сaмах çaмхине уçать Зинаида Трифоновна.
Пeр аварисeр тaрaшнa водитель пысaк хисепре пулнa. Владимир Ивановичaн кaкaрe çинче "Eçри хастарлaхшaн" медаль, 3 степень Eç Мухтавeн орденe, тeрлe пилeк çуллaхшaн панa ударник паллисем ялкaшаççe, дипломсемпе вымпелсем те нумай. Парнесен йышне шутласа та кaлараймaн.
20 çул самосвалпа eçленe хыççaн 14 çул пушарнaй-заправщик тивeçeсене пурнaçланa.
Владимир Ивановичaн килте хaйeн автомашина пулнa. Унaн "кирек açта та кeрсе тухакан" техники ял çыннисемшeн кaна мар, к?ршe ялсемшeн те васкавлa пулaшу машини вырaнeнче тaнa.
- Алaка çeрле килсе шаккасанах пeлнe: ялта йыш хутшaнать. Ырa хыпар, хaвaртрах тумланас теттeм, - тет арçын. - Ун чухне асфальтлa çул пулман. Темле лару-тaрaва та лекнe. Çапах та йывaр çын хeрарaма йeркеллe илсе çитернe.
Çавaнпа та район больницине ача çуратма леçнe арçыннaн хeресне ывaлeсемпе хeрeсен йышне шутлама алaри п?рнесем те çитмеççe. Ывaлeсене унaн ятне хунисем те чылай.
- Пeри те манмаççe. Хам та вeсен çитeнeвeсемпе мухтанатaп, - тет пуян хeресне атте, ытарайми атте.
- Питe лайaх, пeрле килeштерсе пурaнатпaр тaвансемпе. Эпир халeччен вaрçaнса, пeр-пeрне к?рентерсе курман, ачасем умeнче хыттaн калаçман, вeсене лaпкaлaхра, юратупа тaнaçлaх ытамeнче ?стерме тaрaшрaмaр,- теççe çичe теçетке урлa каçнa тарават çынсем.
Владимир Иванович пирус туртман, эрехпе иртeнмен.
Aш пиллeхeпе савaнтаракан
Зина нумай ачаллa çемьере ?ссе çитeннe. Ултa ывaл та пeр хeр çуратнa унaн амaшe. Вaрçaран аманса килнe мaшaрe çeре кeнe чухне Анна Парамонова 32 çулта çеç пулнa. Теветкеллe хeрарaм ачисене ура çине тaратас тесе çeрне-кунне пeлмесeр вaй хунa. Хуçалaх хирeнче тaрaшнисeр пуçне килте ал eçe нумай тунa. Çaм атa та пуснa вaл, aста çeвeç пулнипе те палaрнa. Кeçeнни, Зина, мeн пур eçе амaшeнчен хaнaхса пынa. Икe аркaллa чaваш кeписене вaхaтeнче такама та çeлесе панa.
Ашшeне нихaçан та курман хeр. Йывaр пурнaçпа ?снeрен çичe класс пeтернипех çырлахнa. Качча тухса ачасем çуратсан каçхи шкулта 11 класс пeтернe. Куçeсем курман хунямaшне 18 çул пaхнa çамрaксем.
- Пирeн килте сасa хaпартнине илтмен эпир. Яланах хаваслa кулa, ш?тлесе калаçни илтeнсе тaратчe, - теççe хeрeсем.
Зинаида Трифоновна тeрлe çeрте eçленe. Колхозра пай çeрeсем нумай илсе eçленe. Бригадир хушнa пeр eçрен те юлман. Пeр вaхaт шкул столовaйeнче, кормоцехра тaрaшнa.
- Хам eçре чухне килте ачасем ахаль ларман. Пахчара çум çумланa, кил-çурта тирпейленe, апатне те пeçернe. Выльaхне те тaрантарнa. Пурте мeн пeчeкрен eçре пиçeхсе ?снe, - тет халe ачисем хaйсен вырaнне тупнaшaн савaнса. Пурте çемьеллe. Мaнукeсемпе кeçeн мaнукeсем те çитeнеççe.
Картиш тулли выльaх-чeрлeх усрама хaнaхнaскерсем халe те вeсемсeр пурaнаймаççe. Вeлле хурчe eçчен çынна юратать тенeрен, Кожевниковсем eмeртен хурт-хaмaр тытаççe.
Зинаида Трифоновна типтерлe те aш пиллe, тарават хeрарaм. Çырма кассинчи ватaсене те пaхса тaрать вaл. Пeри чирленe-тeк ун патне пулaшма чупать, теприне качака сeчeпе пыл леçсе парать... Унaн юр-варe те, ытти çимeçe те ыттисенчен тутлaрах та техeмлeрех.
- Пирeн ватлaх питe телейлe. Пурнaçe тaнaç тaтaр яланах, - теççe Кожевниковсем пeр кaмaллaн.
Вeсемпе тeл пулнa хыççaн чунра ырa шухaш-eмeт вaранчe. Чaн-чaн пурнaç çыннисем. Ырa йывaç ырa çимeç парать тени тeрeсех.
В.СМИРНОВА.
Источник: "Елчĕк Ен"