10 апреля 2013 г.
КАÇКŸЛEМ. Урамра куçа уçса пaхма та çук çил-тaман алхасать.
Утма кансeр пулнине пaхмасaрах, аллине пысaк хутаç тытнa вaтам çулсенчи хeрарaм кашни килех кeрсе тухать те татах малалла утать... 23 çул хушши eнтe, кашни кунах Кивe Шaмaршa урамeсем тaрaх утакан çак хeрарaма курма пулать. Ку вaл – ялта почтальонка пулса eçлекен Кудряшова Галина Васильевна.
Тивeçлe канaва каймалли вaхaт çитсе тaрсан вара, кашни çынах тарaн шухaша путать, иртнe кунсем куç умне тухса тaраççe, çамрaклaх, ачалaх аса килет...
Кивe Шaмaршaри Тукас урамeнче пурaнакан Кaпарьян Васлейeпе Анна инкен кeçeн хeрe Галя çут тeнчене çуркуннехи хeвеллe те илемлe кун, урамра шaнкaртатса çурхи шыв юхнa вaхaтра килнe.
Хуйхa куçа курaнса килмест, теççe. 1959-мeш çулхи хура кeркунне вeсен ашшe, шaнса пaсaлнa хыççaн, сасартaк вилсе каять. Ун чухне пeчeк Галя иккe те тултарайман пулнa-ха...
Аслa тетeшeсемпе аппaшeсем, çитeнсе çитсе, пeрин хыççaн тепри пурнaç çулe çине тухнa.
Тeп килте вара амaшeпе кeçeн хeрe кaна юлнa, вeсем иккeшe шaкaл-шaкaл килeштерсе пурaннa. 1975 çулта Васанти вaтам шкул хыççaн Галя Улатaрти ял хуçалaх техникумeнчи бухгалтери уйрaмне вeренме кeрес eмeтпе тухса кайнa. Анчах, шaпах çав вaхaтра пысaк хуйхa пырса çапнa Куприяновсен çемйине. Хальхинче вeсен юратнa амaшe, Анна Ильинична, чeре чирeпе чирлесе сасартaк вилсе кайнa. Уйрaмах кeçeн хeрне, Галяна чaтма çук йывaр пулнa çак çухатaва тÿсме.
17-ри çамрaк хeре, паллах, тетeшсемпе аппaшeсем пулaшсах тaнa. Галя вара, ашшe çуртне хупмасaрах, заочно майпа хaй eмeтленнe техникумах вeренме кeрсе алла диплом илнe. Пeччен хуçалaх тытса пурaнма çaмaл пулман çамрaк хeре, çапах та чaтaм та, aс та çитернe, çурта тирпейлe тытса пурaннa. Хaй те ял хушшинче eçченлeхeпе, тaрaшуллaхeпе, сaпайлaхeпе, ырa кaмaлeпе палaрса тaнa.
Хeр тени çапла eнтe вaл: çитeнсе çитсен савнa тусeпе пeрлешсе çемье çавaрма, ача-пaча çуратса телей пурнaçпа пурaнма eмeтленет. Савни тенeрен... Eçе юратакан, кaмaлeпе ырa, сaпайлa та тирпейлe хeре таврари ялсенчи каччaсем те курса-пeлсе тaнa. Мeнле асaрхамaн, юратмaн çакaн пек маттур та илемлe хeре! Каччи тата, Галян Васана качча кайнa Лидя аппaшeн хeреснaй ывaлe. Час-часах Валентин савнa хeрe патне каçса ларма е кил хушшинче мeн те пулин пулaшма сaлтав тупнa. Галя пeр вaхaт Йошкар-Олари автотранспорт предприятийeнче диспетчер пулса eçленe вaхaтра çамрaксем пeр-пeриншeн мeнлерех тунсaхланине пeлсенччe эсир! Çук, текех чaтайман Галя та çак тунсaха, яла каялла таврaннa. Тaван киле, юратнa савни патне... 1979 çулхи Çaварни умeн вара ялта Ярхун Валентинeпе Кaпaрьян Галин туйe кeрленe.
Галя малтанласа Васанти вaтам шкулта делопроизводитель-кассир тивeçeсене пурнaçласа пынa, каярах тата 7 çул ытла Шaмaршaри Топсбытра бухгалтер пулса eçленe. Ялти обществaлла eçсенчен те пaрaнса юлман вaл, клубри художество пултарулaх ушкaнне, спорт aмaртaвeсене, тeрлeрен субботниксемпе воскресниксене хастар хутшaннa, ял чысне районти aмaртусемпе конкурссенче те час-часах хÿтeленe. Валентин вара çамрaклах шофер eçне кaмaлланa. Нумай çулсем хушши Шaмaршaри райпора, Топсбытра водитель пулнa, хальхи вaхaтра тeп больницaра слесарь-водитель пулса вaй хурать. Телейлe мaшaр хeрпе ывaл çуратса ÿстернe, çeнe çурт-йeр çавaрнa.
... Галина Васильевна куллен ял тaрaх утса, килeрен-киле чарaна-чарaна, кирек мeнле çанталaкра та хаçат-журнал, çырусем, телеграммaсемпе саламлa открыткaсем çитерет, ватaсемпе инвалидсем валли пенсипе пособисем илсе килсе парать, ял çыннисемпе савaнaçпа хуйха пайлать, вeсем валли яланах aшa сaмахсем тупать. "Галина Васильевна килсе кайнa хыççaн кил-çурта савaнaç кeнeн туйaнать", – тенине час-часах илтме пулать ял хушшинче. Ырa кaмaлeшeн, таса чун-чeреллe пулнaшaн тата eçченлeхшeн юратаççe aна ял çыннисем. «Почта России" федераллa управленийeн Елчeкри почтампт уйрaмeн Шaмaршaри филиалeнче eçлекенсен хушшинче те Галина Васильевна ырa ят çeнсе илнe, коллективра вaл чи хисеплисен шутeнче. Тав çырaвeсемпе Хисеп грамотисем, хаклa парнесем пeрре çеç мар парса чысланa aна. Парнесенчен те чи хакли вара – ял çыннисен тав сaмахe, ваттисен ырa пехилe.
Çапла, телейсeр теме çук Галяна. Мaшaрeпе вeсем ывaлпа хeр çуратса ÿстернe. Пурте сывлaхлa та тeреклe, тивeçлe пeлÿ илсе пурнaçра хaйсен çулне шыраса тупнa, халe пурте хaйсем çемьеллe eнтe, тeп хулара пурaнаççe.
... Канмалли кунсенче е уявсенче ачисем пурте пeрле тaван киле пуçтарaнсан вара ашшeпе амaшeншeн кил-çурт татах та çуталса кайнaн туйaнать... Çакa мар-и-ха eнтe вaл тулли телей! Çакa мар-и-ха вaл пурнaç тымарe, пурнaç пeлтерeшe!
Акa сисмерeмeр те, тивeçлe канaва каймалли кун та çитсе тaчe... Галина Васильевна, сире пeтeм ял-йыш чаплa юбилей ячeпе саламлать.
Г.ЛАРШНИКОВ, тавра пeлÿçe