06 апреля 2013 г.
Юн пусaмe пысaк пулни – çынсем хушшинче анлa сарaлнa чирсенчен пeри. Çак чир ÿснe çынсенчен 40 процентне яхaн пырса тивет. Анчах çакa тÿрех алa усмаллине пeлтермест. Енчен те сирeн юн пусaмe пысaкки палaрчe пулсан тaруках хaраса ан ÿкeр. Ку вaл эсир хроникaлла чирлe пулнине пeлтермест. Ан манса кайaр, юн пусaмне контрольлесе тaма пулать.
Сывa çынсен те юн пусaмe выляма пултарать. Каннa чух е çывaрнa вaхaтра вaл палaрмаллах пeчeккe. Пaлханнa чух, йывaр eçсене пурнaçласан е пирус туртнa вaхaтра вaл палaрмаллах ÿсет. Çакна манса ан кайaр, йeркеллe юн пусaмeн кирек хaш ÿсeмре те арçын е хeрарaм пулнине пaхмасaр 140 – 90 миллиметртан пысaк пулмалла мар.
Юн пусaмe пысaкки – сывлaхшaн хaрушa чир. Ун хыçeнче ишеми чирeпе инсульт тaраççe. Юн пусaмe ÿссен пуç ыратма пуçлать, пуç çаврaнать, ыйхa кансeрленет, куç курни япaхланать, чeре ыратни палaрать. Çапах та ытларах чухне юн пусaмe пысaкланнине пуç ыратни систерет. Çакaнтан асaрханас тесен çынсен юн пусaмне талaкра икe хутчен виçни те ырa утaм кaна. Ку eçе пурнaçличчен пeр сехет маларах кофе е çирeп чей eçме, пирус туртма юрамасть. Юн пусaмне виçиччен 5 минут е йывaр eç хыççaн 15 – 30 минут лaпкaлaхра лармалла.
Гипертони кризe – юн пусaмe aнсaртран виçерен ытла ÿссе кайни. Ку вaл – сывлaхшaн питех те сиенлe пулaм. Унaн никeсeнче йывaр eç-хeл, çанталaк улшaнaвe, пирус нумай туртни, эрех eçни, çывaрас умeн тaварлa апат нумай çини, юн пусaмне ÿстерме пулaшакан хатeрсемлe апат-çимeçпе напитоксене eçни-çини (кофеин кофере нумай, тирамин – шоколадпа сырта, вaлчара т. ыт. те). Кунта çакна палaртса хaварассaм килет. Юн пусaмe пысaк çынсем тaварлa апат нумайрах çиеççe, пeр пирус туртни те юн пусaмне 30 мм ÿстерме пултарать.
Хаçат вулакансене паян çак чиртен эмелсeр сипленме май пурри пирки асaрхаттаратaп. Мeн тумалла-ха aна валли; Халe каланa йeркене юн пусaмe пысaккипе аптaракан кашни çын пaхaнсан хaйeн пурнaçне илемлeх кeртме пултарать. Кунта йывaрлaх çук. Малтанах пирус туртма пaрахaр, кeлетке йывaрaшне чакарассипе eçлeр, апат-çимeçре тaварпа сахалрах усa курaр, эрех eçессине палaрмаллах чакарaр, пахча çимeçпе тата улма-çырлапа туслашaр, пулa тата тинeс продукчeсем ытларах çийeр, физкультурaпа туслашaр (нумайрах васкаса утaр, эрнере 3 – 4 хутчен шывра ишме тaрaшaр).
Кашни çыннaн хaйeн юн пусaмне вaхaтран вaхaта тeрeслесех тaмалла. Нумайaшe çакна тумасть. Çакaн хыçeнче вара кeтмен чир-чeр тaрать те. Тaвансем хушшинче юн пусaмe пысaккипе чирленe тeслeхсем пулсан, çын тeрeс мар кун йeркипе пурaнсан, арçынсемпе хeрарaмсем 55 тата 65 çултан иртсен, сахaр диабечeпе чирлесен юн пусaмне тeрeслесех тaмалла.
Çын юн пусaмe пысaккипе чирлесен унaн врач панa сeнÿсене тата сывату eçeсене вaхaтра пурнaçламалла, кун йeркине çирeп пaхaнса пымалла. Çакна валли эмелсене вaхaтра eçмелле. Aна манса каясран эмелсен курупкисем çине асaрхаттарусем çырса хуни, вeсене куллен усa куракан хатeрсемпе юнашар упрани ытлашши пулмасть.
Паян пысaк эффективлa препаратсем чылай. Вeсемпе усa курма сывлaх хуралçисемпе вaхaтра çыхaнмалла, вeсем патeнче тaтaш тeрeслевре пулмалла.
И. КОРОЛЬКОВА,
районти тeп больницaн терапи уйрaмeн ертÿçи, кардиолог.
Источник: "Çĕнтерÿ ялавĕ"
Первоисточник: