25 февраля 2015 г.
Лаша пуласси тихаран, çын пуласси ачаран паллă тесе ваттисем ахаль каламан çав. Пăлакассинчи Иван Владимировичпа Лидия Никандровна Волковсен Ира ятлă хĕрĕ те пĕчĕккĕ чухнех амăшне апат-çимĕç хатĕрлеме пулăшнă. Пиллĕкĕн пĕр тăван ỹснĕ вĕсем: пĕр ывăл та 4 хĕр. Шкула кайма тытăнсан Ира çемйине хăйех салма яшки, хуран кукăлĕ, икерчĕ пĕçерсе çитернĕ. Зарницăсем ирттернĕ чухне те хĕрачана яланах повар пулма уйăрнă. Çавăнпах ĕнтĕ вăл алла аттестат илсенех хăйĕн ĕмĕтне пурнăçлама тĕв тунă.
Телейĕ пулнах çав хĕрĕн. Шăпах çав çулсенче райпора сутуçăсемпе поварсем хатĕрлекен курс уçăлнă. Улттăн вĕренсе тухнă унтан. Ирăна Алманчă шкулне ĕçлеме янă. Çулталăкран, Кивĕ Ахпỹртри çĕнĕ шкулăн çуртне хута ярсан, кунта куçнă. Ăна аслă повар пулма шаннă. Малтанах Люда Воробьевапа, унтан Нина Логуновапа ĕçленĕ. 1988 çултанпа _ Лида Митрофановапа. Вăл çулсенче ачасем те йышлă пулнă. Вăтам шкул уçăлсан вĕренекенсен шучĕ 300тен те иртнĕ. Ун чухне поварсене пулăшма Светлана Артемьевана та илнĕ. Халĕ Лидапа иккĕшĕ
Ĕç условийĕсене лайăхлатсах пыраççĕ. Иртнĕ вĕренỹ çулĕнче çĕнĕ йышши оборудованипе пуянлатнă. Хальлĕхе кун пекки районта та шутлă çеç-ха, хуларинчен пĕрре те кая мар. Кирек мĕнле апат-çимĕçе те техĕмлĕ, хăвăрт хатĕрлеме май пур. Тĕрлĕрен яшка, салат, винегрет, пăтă, котлет, пулă, гуляж, кăлпасси _ яланах пур. Паян _ пĕр тĕрлĕ, ыран _ тепĕр тĕрлĕ апатлантараççĕ. Ачасем те, учительсем те повар ĕçĕпе кăмăллă. Шкула килекен хăнасем те, тĕрĕслекенĕсем те вĕсен ĕçне пысăка хурса хаклаççĕ.
Ираида Ивановна аслă повар IV разрядлă. Хăйĕн ăсталăхне ỹстерсех пырать, çĕнĕлĕхсемпе паллашсах тăрать.
Ятлă çынна ял савать, халăх хисеплет, теççĕ. Ираида Ивановнана та нумай хутчен Хисеп грамотисемпе, дипломпа чысланă. 2013 çулта вара Раççей Федерацийĕн наукăпа вĕрентỹ министерствин хисеп грамотине тивĕçнĕ. Çак çитĕнỹ паллах вăй хумасăр, тăрăшмасăр пулман.
Обществăлла ĕçсенче те хастар вăл. Шкулта, ялти культура çуртĕнче иртекен концертсене, уявсене те хутшăнать. Яланах хаваслă, шỹтлеме пĕлекен, йывăр пулсан та пуçне усман, хуйхи-суйхине ыттисем умĕнче палăртманскере курсан чун савăнать, кăмăл çĕкленет. Пурин валли те ăшă сăмах тупма пĕлекенскер, хушăран сар хĕвел пекех курăнать.
Ираида Ивановна ял çинче те, килте те ырă ятлă. Мăшăрĕпе, Леонид Михайлович Ширтановпа 1981 çулта çемье çавăрса çурт-йĕр тунă, икĕ хĕр çуратса ỹстернĕ. Иккĕшĕ те аслă пĕлỹллĕ. Лиля Питерта пурăнать, тимĕртен шăратса илемлĕ хапхасем, картасем тунă çĕрте дизайнер пулса ĕçлет. Таня Шупашкарта, дизайнер-программист. Хĕрĕсем амăшĕ пекех ỹркенмеççĕ, тĕрлĕ çĕрте вĕренсе хушма профессисем илнĕ.
Ираида Ивановна ялта тĕрĕ ăсти пулнипе те паллă. Вĕсемпе мĕнпур канăçне çухатнă вăл. Пỹртне кĕрсен тĕрĕ галерейине лекнĕ пекех туйăнать. Мĕнле кăна ỹкерчĕклисем çук унта! Çамрăкрах чухне михĕсем çине кавирсем эрешленĕ. Минтер пичĕсен, вырăн çивиттийĕсен, ал шăллисен шучĕ те çук. Иртнĕ çул вара ятарлă ỹкерчĕклĕ, вĕтĕ канваллă тĕрĕ çине куçнă. Юлашки вăхăтра çеç 9 тĕрленĕ вĕсене, рамкăсем çине вырнаçтарса стенасем çумне çакнă. Çур çĕр иртичченех тĕрлесе ларать. Хăйне çеç мар, тăванĕсене те парнелет.
_ Ку "чир" мана Ольга Рыбкинăран куçрĕ. Халĕ хĕрĕмсем те "чирлерĕç". Малашне вĕтĕ шăрçапа тĕрлес тетпĕр-ха, _ тĕрĕсемпе паллаштарнă май кăмăллăн калаçать Ираида Ивановна.
Картиш тулли выльăх-чĕрлĕх усраççĕ Ширтановсем: сăвакан 2 ĕне, пушмак пăру, вăкăр, пĕчĕк пăрушкасем. Çулла ĕçĕ тата нумайрах: 1 гектар утă, севок, кишĕр, выльăх кăшманĕ, хĕрлĕ чĕкĕнтĕр, çĕр улми, пахчаçимĕç çитĕнтереççĕ. Пăла хĕрринчи çĕрĕ çинче купăста нумай туса илеççĕ. Хушма хуçалăхри пысăк ỹсĕмсемшĕн Ширтановсене "Çĕр ĕçченĕн çулталăкĕ" Хисеп грамотипе чысланă.
Картиш тулли выльăх-чĕрлĕх усрама, гектарĕ-гектарĕ çĕрпе ĕçлеме, çĕрĕпе тĕрĕ тĕрлеме мĕн чухлĕ вăй-хал кирлĕ. Хĕрарăм алли пырса перĕнмесĕр нимĕн те пулмасть-вĕт-ха. Вăтам пỹ-силлĕ, йăлтăр кулăпа çиçсе тăракан Ираида Ивановна çине пăхса çапла шухăшларăм: мĕнле ĕлкĕрет-ши? Чăннипех маттур çав ĕнтĕ! Çакăн пек хастар хĕрарăмсем илем кỹреççĕ те пурнăçа. Çамрăксен вĕсенчен чăннипех те тĕслĕх илмелĕх пур.
В. МАЛЬЦЕВА
Источник: "Авангард" (газета Батыревского района)