00:00 23 июня 2011 г.
Тăван çĕр-шывăн Аслă Вăрçи пуçланнăранпа 70 çул çитрĕ пулин те вăл хăйĕн çинчен манма памасть. Вăрçă нумай инкек-синкек кÿчĕ. Мĕн чухлĕ çыннăн мал ĕмĕчĕ пурнăçланаймасăрах вĕçленчĕ. Çĕнтерÿпе таврăннисем те сахаллансах пыраççĕ. Тăрăм ялĕнчен вăрçа хутшăннă ветерансем юлмарĕс те. Ефимова Зинаида Георгиевна аса илĕвĕнчен: «Аттене вăрçă тухсан малтанхи кунсенчех илсе кайрĕç. Елчĕке çити лашапа ăсатма пулчĕç, эпĕ те пĕрле ларса пыратăп. Атте Ĕнел ялĕнче пурăнакан куккасем (Кузьминсем) патне сыв пуллашма кĕресшĕн, анчах та ял совет председателĕнче ĕçлекен Шаурбин килĕшмерĕ. Эпĕ вара Ĕнеле анса юлтăм. Вăрçă чарăнсан та часах таврăнмарĕ атте. Салтак хĕсмечĕ 1947 çулчченех пынă. Çав çулхи пуш уйăхĕнче тин тăван килне çитсе пирĕнпе тĕл пулнă.» Атте каласа панинчен: «Пĕр тытăçура нимĕç самолёчĕсем бомбăсем пăрахаç, пуçа çĕклеме çук переççĕ. Çак çапăçура нумай салтак пуç хучĕ, чылайăшĕ йывăр аманчĕ. Мăй таран лачака ăшĕнче те çăрăлаттăмăр.» Атте сапёр пулнă. Çапăçусенче пĕринче çурăлакан пуля аттене кăкăрĕнчен лексе йывăр амантать. Атте Ярославльти, каярахпа Иркутскри госпитальсенче чылайччен сывалать. -Пире хирĕç Лисук аппасем патĕнче эвакуаципе Ленинград хулинчен килнĕ çемье пурăнатчĕ. Тепĕр çемйи Платонов Михаилсем патĕнче пурăнатчĕ. Ял çыннисемпе питĕ килĕштерсе пурăнатчĕç,- аса илет çамрăк чухнехине Зина аппа. Атте питех те кăмăллă та сăпайлă çынччĕ, ачисемпе пушшех. Эпир пилек пĕр тăван ÿсрĕмĕр. Эпĕ пуш уйăхĕн 15- мĕшĕнче 1931 çулта çуралнă. Çамрăклах ĕçе кÿленнĕ. Хулари стройкăра та ĕçлеме тÿр килчĕ. Яла килсен крахмал заводĕнче те вăй хутăм, сушилкăра михĕсем çине типĕ крахмал тултарнă. Заводра ĕçленĕ вăхăтра качча тухрăм. Çавăн хыççăн колхозра бригадăра ĕçленĕ. Ирех тăрса çурлапа тырă вырнă, тыррине кĕлте тунă, ыраш кĕлтине çĕмел тунă, сĕлĕ ,тулă кĕлтине шыв кайманран тăватклласа сурат тунă. Ялта 3 бригада ĕçлетчĕ: -Вăтакас -Анаткас -Тукас. Кашни бригадăра 12-шер лав пулнă. Тем вăрăмăш ал вĕççĕн хушăк купалаттăмăр: чикмек çине тăрса улăм панă. Аялтан сенĕкпе тăваттăн панă , çÿлте тата тăватă çын таптамалла пулнă. Зина аппан 5 ача. Виçĕ хĕр те икĕ ывăл. Мăшăрĕ чире пула вăхăтсăр вилчĕ. Хальхи вăхăтра Миша ывăлĕпе пурăнать. Зинаида Георгиевна пите тирпейле те чысла херарам. Паянхи кун та пахчине 81 сулхи ват херарам хаех сумласа тасатса тарать. Вёрса сулесенче хастар та тёрёшса есленешен Зина аппана медальсемпе Хисеп хучесем парса чыс туна.
Л.Енедерова