МБУК "Районный центр развития культуры и библиотечного обслуживания" Централизованная библиотечная система Цивильского района

ОФИЦИАЛЬНЫЙ САЙТ


 

 

 

 

 

 

Орфографическая ошибка в тексте

Послать сообщение об ошибке автору?
Ваш браузер останется на той же странице.

Комментарий для автора (необязательно):

Спасибо! Ваше сообщение будет направленно администратору сайта, для его дальнейшей проверки и при необходимости, внесения изменений в материалы сайта.

Деятели литературы и искусства Цивильского района

Предисловие

Город Цивильск имеет долгую и интересную историю. Это один из военно-административных пунктов русского государства, один из самых старых городов Чувашии. Во время крестьянской войны под предводительством Ивана Болотникова, был разрушен повстанцами до основания. Во второй половине XVII века осаждался отрядами Степана Разина, а через сто лет после этого стал свидетелем кровавой расправы карателей с участниками восстания под предводительством Емельяна Пугачева.

С Цивильском связана жизнь известных деятелей культуры и революционного движения: историка и писателя Н.С. Арцыбышева, живописца Л.А. Александрова, известного художника Поволжья Я.Я. Вебера, чувашского поэта А. Воробьева. В Цивильском районе родились и выросли композиторы Ф. Павлов, А. Орлов-Шузьм, А. Михайлов, писатели К. Чулгась, А. Эсхель, В. Петров, актеры Н. Григорьева, Н. Григорьев, Е. Шорникова и многие другие.

Цель библиографического указателя - раскрыть жизнь и творческую деятельность тружеников литературы и искусства, уроженцев Цивильска и Цивильского района. Библиографический материал включает литературу с 1917 по 1989 год. Внутри персоналий материалы расположены по типам и видам публикации: книги, статьи и произведения, напечатанные в сборниках, периодических и продолжающихся изданиях, рецензии, переводы, литература о жизни и деятельности тех или иных персон. Внутри подразделов материал сгруппирован в хронологическом порядке. Во всех подразделах публикации представлены сначала на чувашском, затем на русском языках.

Все библиографические описания составлены в соответствии сГОСТ 7.1-2003 СИБИД «Библиографическая запись. Библиографическое описание. Общие требования и правила составления».

Научно-справочный аппарат представлен предисловием, содержанием, именным указателем. Именной указатель содержит фамилии авторов, соавторов, рецензентов и переводчиков, чьи работы нашли отражение на страницах данного указателя.

Круг просмотренных источников:

- Летопись печати Чувашской АССР.

- Чăваш АССРĕнче тухнă кĕнекесем. 1951-1960: Библиограф. указателĕ. - Шупашкар: Чăваш кĕн. изд-ви, 1985.

- Чăваш АССРĕнче тухнă кĕнекесем. 1961-1970: Библиограф. указателĕ. - Шупашкар: Чăваш кĕн. изд-ви, 1986.

- Каталоги и картотеки отдела краеведческой и национальной литература Национальной библиотеки Чувашской Республики.

- Летопись музыкальной литературы (1917-1952). - Чебоксары: Чуваш. кн. изд-во, 1960.

- Книги чувашского книжного издательства в девятой и десятой пятялетках. - Чебоксары: Чуваш. кн. изд-во, 1981. - 84 с.

- Юрьев М.И., Романова З.В. Писатели советской Чувашии. – Чебоксары: Чуваш. кн. изд-во, 1975. - 456 с.

Илюхин Ю. Композиторы советской Чувашии. - Чебоксары: Чуваш. кн. изд-во, 1978. - 303 с.

Художники Чувашии: биобиблиографический справочник / Сост. И.А. Ургалкина. - Чебоксары: Чуваш. кн. изд-во, 1989. - 477 с.

Указатель рассчитан на преподавателей, студентов-филологов, библиотекарей, библиографов и всех тех, кто интересуется творчеством деятелей литературы и искусства Чувашии, а в частности Цивильского района.

 

 Викторов

Иван Викторович

(1901-1944)

Иван Викторович Викторов родился 14 сентября 1901 года в деревне Хорамалы Цивильского района Чувашской АССР в бедной крестьянской семье.

Еще в раннем детстве он познал тяжелый труд и невзгоды жизни. С большим трудом окончил начальную школу в соседней деревне, затем стал учиться в Шинербосинской двухклассной школе. В 1916 году он поступил в Казанскую учительскую семинарию, но окончить ее ему не удалось. Любознательный юноша вынужден был вернуться на родину и учиться на курсах по подготовке учителей в г. Цивильске. В это время у него зародилась любовь к народным песням, преданиям, сказкам и пословицам.

В годы гражданской войны Викторов с оружием в руках защищал завоевания Октябрьской революции. По демобилизации из армии работал рядовым учителем в Цивильской городской школе, стал одним из активных комсомольцев в уезде. В 1923 году он организовал в своей деревне первую в волости комсомольскую ячейку, принимал активное участие в борьбе против кулачества.

В 1926 году после окончания Московского литературного института И. Викторов был направлен ЦК РКП(б) на работу в чувашскую секцию Центриздата народов СССР. Здесь он общается с писателями, твердо стоящими на позициях партийности в области литературы и искусства, в результате чего растет его интерес к литературе и журналистике. В 1929-1932 годах он работал ответственным секретарем редакции центральной чувашской газеты «Чăваш хресченĕ» (Чувашский крестьянин), в 1932-1934 годах редактировал Средневолжскую краевую газету «Колхозник» в городе Самаре. В эти годы И. Викторов печатает много очерков и зарисовок, в которых рассказывает о трудовых подвигах героев первой пятилетки, о чувствах и мыслях людей, порывающих с тяжелым прошлым и находящих романтику и пафос в строительстве социализма.

С начала Великой Отечественной войны И. Викторов сражался в первых рядах защитников Родины. В 1942-1943 годах он был разведчиком одного из партизанских отрядов в Белоруссии. При выполнении очередного задания командования он попал в руки фашистских оккупантов и был заключен в концлагерь в городе Борисове, где подвергался страданиям, лишениям и пыткам.

Он погиб в 1944 году.

 Книги

Викторов И.В. Ялти кĕвĕсем. - М.: Центриздат, 1925. - 40 с.

Викторов И.В. Ирĕклĕхшĕн тăракансем: драма. - М.: Центриздат, 1926.

Викторов В.И. Чăваш поэзийĕ тата проза: сăвăсемпе калавсем. - М.: Центриздат, 1926.  148 с.

Викторов В.И. Çырмара: пьеса. - М.: Центриздат, 1929. - 84 с.

Викторов В.И. Колхозалла: «Коммуна» ятлă пьеса сыпăкĕсем // Тĕне хирĕçле пьесăсем. - М.: Центриздат, 1930. - С.41-62.

Викторов И.В. Пулăшу ушкăнĕсем çинчен мĕн пĕлмелле. - Шупашкар: Чăваш кĕнеке уйрăмĕ, 1931. - 88 с.

Михайлов В., Петров П., Викторов И.В. Çĕнĕ пурнăç тăватпăр. - Самара: Вăтам Атăл крайĕнчи патшалăх изд-ви, 1932. - 97 с. : ил.

Тăван Çĕршывшăн: Аслă Отечественнăй вăрçăра Тăван çĕршывшăн паттăррăн çапăçса вилнĕ чăваш писателĕсен произведенийĕсем. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1956. - 263 с.: портр.

 Произведения и статьи из периодических изданий и сборников

Викторов И.В. Песня пахаря // Дружба. - 1973. - № 3. - С.33.

Викторов И.В. Счастье наше - труд наш справедливый...: Стихи // Молодой коммунист. -1974. - 22 окт.

Викторов И.В. Цикл стихов // Сердце, пробитое пулей. - Чебоксары: Чуваш. кн. изд-во. 1975. -  С. 26-35.

 Переводы

Пĕтĕм Союзри Çамрăксен Ленинла Коммунистла Союзĕн (ÇЛК секцийĕ) уставĕ / И. Викторов куçарнă. - М.: СССРти халăхсен тĕп изд-ви, 1927. - 43 с.

Потребитель обществин ревизии коммиссийĕ ĕçлемелли инструкци / И. Викторов куçарнă. - М.: СССРти халăхсен тĕп изд-випе Центрсоюз, 1927. - 48 с.

Потребитель обществин правленийĕ ĕçлемелли инструкции / И. Викторов куçарнă. - М.: СССРти халăхсен тĕп изд-випе Центрсоюз, 1927. - 35 с.

Хресчен хĕрарăмĕсен делегатка пухăвĕсем ĕçлемелли программа валли çырнă материалсем тата çав пухусенче мĕнле ĕçлемелли / И. Викторов куçарнă. - М.: СССРти халăхсен тĕп изд-ви, 1927. - 181 с.

Зорина А. Ача пахчи мĕн вăл, ăна мĕнле тумалла / И. Викторов куçарнă. - М.: СССРти халăхсен тĕп изд-ви, 1928. - 14 с.

Суворцева А. Ача площадки мĕн вăл, ăна мĕнле тумалла / И. Викторов куçарнă. - М.: СССРти халăхсен тĕп изд-ви, 1928. - 8 с.

Хамăр промышленноçа вăйлатар / И. Викторов куçарнă. - М.: СССРти халăхсен тĕп изд-ви, 1928. - 80 с.: ил.

Ананьин В., Дмитриев С. Фабрикă-заводсем тăрăх / Л. Антоновпа И. Викторов урăхлатса куçарнă. - М.: СССРти халăхсен тĕп изд-ви, 1929. - 283 с.

Лущенко М. Партин XVI-мĕш конференцийĕ мĕн хушса хăварчĕ / И. Викторовпа И. Павлов куçарнă. - М.: СССРти халăхсен тĕп изд-ви, 1929. - 60 с.

Ялсенчи килĕшÿ камерисем / И.  Викторов куçарнă. - М.: СССРти халăхсен тĕп изд-випе Вăтам Атăл облаç сучĕ, 1929. - 33 с.

Беляев М.М. Чĕрчунсемпе ÿсен-тăрансен пурнăçĕ / И. Викторов урăхлатса куçарнă. -  М.: СССРти халăхсен тĕп изд-ви, 1930. - 216 с.: ил.

Вăрçăпа тапăнма хатĕрленекенсене пăчăртăр / Л. Александровпа И. Викторов куçарнă. - М.: СССРти халăхсен тĕп изд-ви, 1930. - 129 с.

Манульский Ю.З. Экономикă кризисĕ тата революцилле юхăм хăпарса пыни / И. Викторов куçарнă. - М.: СССРти халăхсен тĕп изд-ви, 1930. - 18 с.

Павлов М.И. Колхозсен ĕçне кĕркунне тĕрĕслессии / И. Викторов куçарнă. - М.: СССРти халăхсен тĕп изд-ви, 1930. - 54 с.

Совет Союзĕнчи ял Советсене организацилессин тĕп йĕркисем / И. Викторов куçарнă. - М.: СССРти халăхсен тĕп изд-ви, 1930. - 32 с.

Ярославский Е. Теорипе ĕçри оппортунизмăн формисем çинчен / И. Викторов куçарнă. -  М.: СССРти халăхсен тĕп изд-ви, 1930. - 48 с.

Зюйд-Вест (Бывалов) Е. «Потемкин» çинчен / И. Викторов куçарнă. - М.: СССРти халăхсен тĕп изд-ви, 1931. - 72 с.: ил.

Семенов Г. Е. Колхозсемшĕн / И. Викторов куçарнă. - М.: СССРти халăхсен тĕп изд-ви, 1931. - 80 с.

Сталин И. В. Хуçалăхсен задачисем çинчен / И. Викторов куçарнă. - М.: СССРти халăхсен тĕп изд-ви, 1931. - 32 с.

Ударов Д., Ильинский Ф. Маска / И. Викторов куçарнă. - М.: СССРти халăхсен тĕп изд-ви, 1931. - 92 с.

Шульгин И. Колхозсене пуçаракансем / И. Викторов куçарнă. - М.: Центриздат, 1931. - 31 с.

Сталин И. В. Хуçалăхсен задачисем çинчен / И. Викторов куçарнă. - М.: СССРти халăхсен тĕп изд-ви, 1931. - 32 с.

Ударов Д., Ильинский Ф. Маска / И. Викторов куçарнă. - М.: СССРти халăхсен тĕп изд-ви, 1931. - 92 с.

Шульгин И. Колхозсене пуçаракансем / И. Викторов куçарнă. - М.: Центриздат, 1931. - 31 с.

Ротен. Çамрăксен Коммунистла Интернационалĕ мĕн вăл? / И. Викторов куçарнă. - Шупашкар: Чăвашсен патшалăх изд-ви, 1932. - 56 с.

Попов И. Арифметика: Вăтам шкулта вĕренмелли кĕнеке / И. Викторов куçарнă. 3- мĕш изд. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1937. - 129 с.

Смирнов П.П., Казаков С.М. Трактор. Ăна мĕнле туни тата епле пăхса усрассипе ремонтласси çинчен / И. Викторов куçарнă. - Шупашкар - М.: Чăвашгосиздат – ОНТИ, 1937. -174 с.: ил.

Делапре Луи. Паттăр Мадрид / И. Викторов куçарнă. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1938. - 40 с.

Харченко В.А. Выльăх апачĕсене силосласси / И. Викторов куçарнă. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1940. - 42 с.: ил.

 

 Литература о жизни и творчестве

Хумма Ç. Ялти кĕвĕсем: рецензи // Канаш. - 1926.  - № 109.

Юрьев М. Паттăрсем вилмеççĕ // Коммунизм ялавĕ. - 1965. - 23 февр.

Юрьев М. Хĕрÿ чĕреллĕ патриот // Ялав. - 1966. - № 9.

Паймен В. Самар чăвашĕсем // Ялав. - 1967. - № 3.

Дедушкин Н. Вăрçă çулăмĕ витĕр // Тăван Атăл. - 1969. - № 3.

Дедушкин Н. Пăшалпа та, перопа та. - Шупашкар: Чăваш кĕнеке изд-ви, 1970. - 167 с.

Юрьев   М. Вилĕмсĕр салтак // Тăван Атăл. - 1971. - № 9.

Гамаков В. Писатель-патриот: И.В. Викторов çуралнăранпа 75 çул çитнĕ май // Тăван Атăл. - 1976. - № 9. - С.80.

*   *    *  

Пукаш А. Красноармеец // Молодой коммунист. - 1986. - 11 окт.

 

Григорьев

Николай Григорьевич

(1930)

Николай Григорьевич Григорьев родился 7 апреля 1930 года в деревне Кукары Цивильского района ЧАССР в семье колхозника. Окончив в 1950 году Игорварскую среднюю школу, Н. Григорьев поступил в Чувашский государственный педагогический институт им. И.Я. Яковлева, после окончания стал работать редактором книжного издательства. С 1963 по 1967 год он - ответственный секретарь редакции журнала «Тăван Атăл» («Родная Волга»). С 1967 по 1980 год - ответственный секретарь, редактор отдела критики, публицистики и очерка редакции журнала «Ялав» («Знамя»). С 1981 по 1988 годы - ответственный секретарь журнала «Тăван Атăл», а с 1988 года заведует редакциями Чувашского книжного издательства.

Заниматься литературой Н. Григорьев начал еще будучи студентом пединститута. В 1952 году в журнале «Ялав» вышла его первая рецензия на книгу И. Григорьева «Летние дни». Затем в журнале «Тăван Атăл» появилась более емкая, профессиональная статья о творчестве А. Калгана.

С 1981 года Н. Григорьев член Союза писателей.

 Книги

Григорьев Н.Г. Юратнă сăнарсем: статьясем. - Шупашкар: Чăваш кĕнеке изд-ви, 1980. -128 с.

Григорьев Н.Г. Ялан асăмра тăван уй-хир: В. Алендей пултарулăхĕ çинчен. - Шупашкар: Чăваш кĕнеке изд-ви, 1982. - 64 с.

Григорьев Н.Г. Ĕçпе ĕмĕт: статьясем. - Шупашкар: Чăваш кĕнеке изд-ви, 1985. - 112 с.

Литература вучахĕ: статьясем / Н. Григорьев пухса хатĕрленĕ. - Шупашкар: Чăваш кĕнеке изд-ви, 1986. - 128 с.

 Статьи из периодических и продолжающихся изданий

Вунсаккăрмĕш çул // Ялав. - 1988. - № 1. - С.26-27.

Марфа Трубина творчествинчи хĕрарăм сăнарĕ // Ялав. - 1955. - № 3. - С.30.

Вулакансем тата илемлĕ литература // Ялав. - 1955. - № 5. - С.29.

Пограничник калавĕсем // Ялав. - 1955. - № 10. - С.30.

«Ялава» килнĕ хăшпĕр калавсем çинчен // Ялав. - 1958. - № 3. - С.31-32.

Парти сăмахне - кашни çын патне // Ком. ялавĕ. - 1968. - 20 июль.

Упрар, тирпейлĕ тытар // Ком. ялавĕ. - 1969. - 5 сент.

Пысăк чыс // Ком. ялавĕ. - 1969. - 7 нояб.

Агрессорсене тарăхса сивлеççĕ // Ком. ялавĕ. - 1970. - 7 март.

Авалхи хулана тĕпчеççĕ // Ком. ялавĕ. - 1970. - 7 авг.

Тренер // Ком. ялавĕ. - 1970. - 11 авг.

Çапла пулĕ хуламăр // Ком. ялавĕ. - 1970. - 6 сент.

Лайахрах ĕçлеччĕр // Ком. ялавĕ. - 1970. - 30 сент.

Паллă чĕлхеçĕсене сума суса: Н.И. Ашмарин çуралнăранпа 100 çул çитнĕ май // Ком. ялавĕ. - 1970. - 1 окт.

Çамрăк талантсен шкулĕ // Ком. ялавĕ. - 1970. - 2 дек.

Чăвашсен пĕрремĕш балечĕ // Ялав. - 1971. - № 1. - С.16-17.

Юратнă писательсенчен пĕри: Н.Ф. Мранька 70 çул тултарнă май // Тăван Атăл. - 1971. - № 6. - С.72-74.

Кăçал тата çитес çул // Ком. ялавĕ. - 1971. - 9 окт.

Йÿçсе тăвăлнă тарăху // Уяр X. Таната. - Шупашкар: Чăваш кĕнеке изд-ви, 1974. - С.395-404.

Писатель-патриот // Ялав. - 1974. - № 1. - С.8.

Илья Николаевич // Ялав. - 1974. - № 4. - С.8-9.

Ачасен çывăх тусĕ Владимир Ухли писатель 60 çулта // Пионер сасси. - 1974. - 22 окт.

Сулмаклă утăмпа // Ялав. - 1975. - № 2. - С.22-23.

Вилĕме çĕнтерсе // Ялав. - 1975. - № 5. - С.14-15.

Пуриншĕн те экзамен // Ком. ялавĕ. - 1976. - 27 апр.

Вулакансен юратнă писателĕ // Ялав. - 1976. - № 6. - С.71-72.

Салтак паттăрлăхĕ (В. Алендей произведенийĕсем тăрăх) // Тăван Атăл. - 1978. - № 2. - С.73-77.

Ĕçлеме вĕренетпĕр, ĕçе хатĕрлер // Ком. ялавĕ. - 1978. - 1 сент.

Илемлĕх тĕнчин тĕпчевçи // Ялав. - 1978. - № 10. - С.14.

Халăх депутачĕсем // Ялав. - 1979. - № 4. - С.16-17.

Çĕр сĕткенĕ // Ялав. - 1979. - № 7. - С.26-27.

Пурнăç таппи // Ялав. - 1979. - № 9. - С.26-27.

Кунçул уттинчен юлмасăр // Тăван Атăл. - 1979. - № 10. - С.73-76.

Паллă критик, литература тĕпчевçи // Ялав. - 1981. - № 1.- С.23.

Туслăхра – вăй // Тăван Атăл. - 1981. - № 3. - С.76-79.

Сăмах çивĕчлĕхĕ // Ялав. - 1981. - № 5. - С.26-27.

Паллă прозаик Н. Мранька çуралнăранпа 80 çул // Тăван Атăл. - 1981. - № 6. - С.78-79.

«Ĕмĕр сакки сарлака» романпа унăн авторĕ // Ялав. - 1981. - № 8. - С.26-27.

Ялан малта // Ком. ялавĕ. - 1982. - 27 июль.

Пурнăçпа тан пырсан // Ком. ялавĕ. - 1982. - 3 авг.

Вăхăтпа тан утмалла // Ком. ялавĕ. - 1982. - 5 сент.

Этем ĕçпе илемлĕ халăхра // Тăван Атăл. - 1984. - № 2. - С.61-65.

Хавхалантарать, вăй хушать // Ком. ялавĕ. - 1984. - 24 март.

Пурнăç йĕрки - куç умĕнче: Район хаçачĕсене пăхса тухни // Ком ялавĕ. - 1984. - 16 май.

Малтисен ретĕнче: Тăвай районĕнчи «Ял ĕçченĕ» хаçат 50 çул тултарчĕ // Ком. ялавĕ. - 1985. - 17 февр.

Анлă çутатать // Ком. ялавĕ. - 1985. - 5 март.

Вилĕме вилĕмпе çĕнтерсе // Ком. ялавĕ. - 1985. - 11 апр.

Юратмасăр вулаймăн: Х. Уяр творчестви çинчен // Тăван Атăл. - 1985. - № 7. - С.66-71.

Хисеплисенчен пĕри // Тăван Атăл. - 1985. - № 8. - С.70-71., портр.

Проза ăсти: В. Садай 60 çул тултарнă май // Тăван Атăл. - 1986. - № 3. - С.66-68., портр.

Умри тĕллевсем пысăк  // Ком. ялавĕ. - 1986. - 29 март.

Ăсталăхпа пултарулăх: В. Садай 60 çул тултарнă май // Ком. ялавĕ. - 1986. - 30 март.

Тивĕçлĕ шайра ирттерер: августăн 1-мĕшĕнче хаçат-журнал çырăнтарма пуçлаççĕ //  Ком. ялавĕ. - 1986. - 31 июль.

Максим Ястран: ҫуралнăранпа 70 çул çитнĕ май // Тăван Атăл. - 1986. - № 8. - С.67.

Куçма Пайраш: ҫуралнăранпа 80 çул çитнĕ май // Тăван Атăл. - 1986. - № 11. - С.64.

Ленин сасси: калав // Тăван Атăл. - 1987. - № 4. - С.4.

Туслăх кĕперĕ // Ком. ялавĕ. - 1987. - 20 май.

Вăй хушаççĕ пысăк ĕмĕтсем // Ком. ялавĕ. - 1988. - 12 февр.

Трубина Мархви // Тăван Атăл. - 1988. - № 9. - С.65-66.

Тăван çĕр хăвачĕ: В.С. Алендей çуралнăранпа 70 çул çитнĕ май // Ком. ялавĕ. - 1989. - 15 окт.

*   *   *

Год завершен успешно // Мол. коммунист. - 1969. - 22 июль.

Илья Николаевич // Нева. - 1969. - № 8. - С.3-57.

Забота каждого // Сов. Чувашия. - 1969. - 2 сент.

К юбилейной дате // Сов. Чувашия. - 1969. - 25 сент.

Улъяновская география // Мол. коммунист. - 1970. - 3 февр.

С думой об урожае // Мол. коммунист. - 1970. - 5 марта.

Клуб и производство // Сов. Чувашия. - 1971. - 24 марта.

Становление традиции // Мол. коммунист. - 1973. - 16 окт.

Центральная тема дня // Сов. Чувашия. - 1975. - 31 июля.

Главная тема – соревнование // Блокнот агитатора. - 1975. - № 15. - С.16-19.

Резервы экономии // Сов. Чувашия. - 1976. - 25 июня.

Соревнование и газета // Блокнот агитатора. - 1977. - № 22. - С.16-19.

Ведущая тема // Сов. Чувашия. - 1979. - 17 февр.

Тема передач – соревнование // Блокнот агитатора. - 1979.  - № 15. - С.18-21.

Образ жизни – советский // Сов. Чувашия. - 1979. - 30 июня.

Правда жизни и образов // Сов. Чувашия. - 1981. - 25 дек.

Журнал: находки и издержки: литературное обозрение // Сов. Чувашия. - 1982. - 24 апр.

Важное партийное дело // Сов. Чувашия. - 1982. - 1 авг.

Трибуна партии народа // Блокнот агитатора. - 1983. - № 7. - С.16-19.

Действенный инструмент коммунистического воспитания // Блокнот агитатора. - 1984. - № 8. - С.14-17.

Обсуждено на комиссии // Сов. Чувашия. - 1984. - 24 марта.

Верность ленинским традициям // Блокнот агитатора. - 1985. - № 8. - С.7- 11.

Славный путь // Сов. Чувашия. - 1985. - 1 марта.

Активная позиция прессы // Блокнот агитатора. - 1987. - № 8. - С.16-20.

Слову быть действенным: обзор печати // Сов. Чувашия. - 1988. - 7 февр.

Главное предназначение прессы // Блокнот агитатора. - 1989. - № 8. - С.15-19.

 Рецензии

Йăлăмри юрă // Ялав. - 1956. - № 4. - С. 29-31. - Рец. на кн.: Эсхель А. Йăлăмри юрă. - Шупашкар, 1955. - 178 с.

Туслăх парни // Ком. ялавĕ. - 1957. - 25 сент.

Çĕнĕ парне // Ком. ялавĕ. - 1957. - 27 дек.

Пĕрремĕш Бастили // Ялав. - 1969. - № 12. - С.30.

Çырнисен пуххи // Ялав. - 1976. - № 8. - С.31. - Рец. на кн.: Пайраш К. Лида йăнăшĕ: калавсем. Пьесăсем. - Шупашкар, 1976.

Вĕçех, кайăк кăвакал //Ялав. - 1978. - № 5. - С.2-8. - Рец. на кн.: Лисаев И. Вĕçех, кайăк кăвакал. - Шупашкар, 1977.

Пур кăмăлтан // Ялав. - № 2. - С.26-27. - Рец. на кн.: Галкин А. Ик тĕслĕ хум. - Шупашкар, 1978.

Çĕр ырлăхĕ - халăх пурлăхĕ // Ком. ялавĕ. - 1979. - 12 июль. - Рец. на кн.: Алендей В. Хирте вĕршĕнсем вĕçеççĕ. - Шупашкар, 1979.

Республика утăмĕ // Ялав. - 1980. - № 3. - С.30-31. - Рец. на кн.: Моя Чувашия: фотоальбом. - Чебоксары, 1979.

Çак çĕре эсир пĕлетĕр-и? // Хатĕр пул. - 1980. - № 2. - С.11. - Рец. на кн.: Моя Чувашия: фотоальбом. - Чебоксары, 1979.

Хальхи литература тивĕçĕ // Тăван Атăл. - 1982. - № 3. - С.59- 61.

Иванов И. Кашни кĕнекен хăйĕн шăпи: критикăлла статьясем. - Шупашкар, 1980. - 152 с.

Ĕмĕртен ĕмĕре пыракан ăсталăх // Пионер сасси. - 1982. - 9 февр. - Рец. на кн.: Чувашское народное искусство = Чăваш халăх искусстви: фотоальбом. - Чебоксары: Чуваш. кн. изд-во, 1981. - 247 с.

Вуламалăх та асра тытмалăх... // Тăван Атăл. - 1982. - № 5. - С.63-64.

Туслăх - çитĕнÿсен çăлкуçĕ // Ком. ялавĕ. - 1982. - 25 авг. - Рец. на кн.: Чувашия и Хевеш - побратимы. - Чебоксары, 1982. - 200 с.

Сăмах хăвачĕпе, сăнар илемне туйса  // Ком. ялавĕ. - 1982. - 5 дек.

Тимлĕ тишкерÿ // Тăван Атăл. - 1982. - № 11. - С.70-71. - Рец. на кн.: Хлебников Т.Я. Пултарулăх тĕшши. - Шупашкар, 1981. - 144 с.

Ĕçпе ĕмĕт // Ком. ялавĕ. - 1983. - 17 июль.

Пархатарлă пурнăç çыннисем // Тăван Атăл. - 1983. - № 8. - С.59-60. - Рец. на кн.: Алендей B.C. Тăрна сасси илтĕнет. - Шупашкар, 1983. - 399 с.

Проза ăстин витĕмлĕ сăмахĕсем // Тăван Атăл. - 1986. - № 6. - С.61-63. - Рец. на кн.: Артемьев A.C. Пурнăç тăнлăхĕпе писатель ăсталăхĕ. - Шупашкар, 1984. - 302 с.

Поэтăмăр кунçулне тĕпчесе // Тăван Атăл. - 1986. - № 4 - С.64-65. - Рец. на кн.: Иванов Н. Поэт хавалĕ: документла очерк. - Шупашкар, 1985. - 61 с.

Тарăн тишкерÿ // Ялав. - 1986. - № 5. - С.30-31. - Рецензия на кн.: Хлебников Т. Меслетпе ăсталăх. - Шупашкар, 1984. - 253 с.

Усăллă парне // Хатĕр пул. - 1987. - № 11. - С.27. - Рец. на кн.: Ахрат И.В. Çичĕ юлташ  çулĕпе. - Шупашкар, 1987. - 81 с.

Ирĕклĕхпе телейлĕ пурнăç çулĕ // Тăван Атăл. - 1988. - № 3. - С.59-60. - Рец. на кн.: Вутлан И. Çул пĕрре: повеçсем. - Шупашкар, 1987. - 224 с.

Пушар чанĕ евĕр // Ком. ялавĕ. - 1989. - 11 июль. - Рец. на кн.: Ефремов Г.О. Çĕр тĕпелĕ: фант. повесть. - Шупашкар, 1989. - 112 с.

«Ĕмĕр сакки сарлака» романпа унăн авторĕ. - Рец. на кн.: Мранька Н.Ф. Ĕмĕр сакки сарлака. - Шупашкар: Чăваш кенеке изд-ви, 1989. - С.5-14.

 *   *   *

Пою мое отечество // Сов. Чувашия. - 1979. - 20 окт. - Рец. на кн.: Моя Чувашия: фотоальбом. - Чебоксары, 1979.

Разговорник для туриста // Сов. Чувашия. - 1981. - 8 дек. - Рец. на кн.: Скворцов М., Захемски Л. Русско-чувашско-венгерский разговорник. - Чебоксары, 1981. - 133 с.

 Переводы

Чжао Шу-ли. Ли Ю-цай юррисем / Н. Григорьев куçарнă. - Шупашкар: Чăваш кĕнеке изд-ви, 1959. - 62 с.: ил.

Мишутин Н.С. Куян - художник: юмахсемпе калавсем / Вырăсларан Н. Григорьев куçарнă. - Шупашкар: Чăваш кĕнеке изд-ви, 1959. - 43 с.: ил.

Горький А.М. Тĕлĕк: калав / Н. Григорьев куçарнă // Ялав. - 1968. - № 3. - С.11-33.

Яковлев Ю. Пĕрремĕш бастили / Вырăсларан Н. Григорьев куçарнă. - Шупашкар: Чăваш кĕнеке изд-ви, 1969. - 119 с.: ил.

Люфанов Е. Çул пуçламăшĕ: «Чи кĕске çул» романăн сыпăкĕ / Н. Григорьев куçарнă // Ялав. - 1970. - № 1. - С.1-4.

Арасшелов И. Каннă вăхăтра: калав / Н. Григорьев куçарнă // Ялав. - 1970. - № 3. - С.20-23.

Тхлен Ван. Харсăр туссем / Н. Григорьев куçарнă // Ялав. - 1970. - № 9. - С.18-19.

Грибачев Н. Август çăлтăрĕсем: калав / Н. Григорьев куçарнă // Ялав. - 1970. - № 12. С.10-12.

Фролов И.А. Сăр шывĕ çинче / Н. Григорьевпа Е. Лисина куçарнă: вырăс калавĕсем. -  Шупашкар, 1973. - С.186-197.

Коваленко Р. Зойка - хамăр çын / Н. Григорьев куçарнă // Ялав. - 1974. - № 1. - С.22-24.

Даскалов Сгоян Ц. Декрет: калав / Н. Григорьев куçарнă // Тăван Атăл. - 1975. - № 4. - С.6-10.

Долгов В. Ярапаллă йăмралăх. Юлташ каласа панинчен: калав / Н. Григорьев куçарнă // Ялав. - 1976. - № 9. - С.19-20.

Власенко А. Шанчăклăхпа паттăрлăх сăвви / Н. Григорьев куçарнă // Тăван Атăл. - 1977. - № 12. - С.60-63.

Низамов Раис. Малашлăх кăтартĕ / Н. Григорьев куçарнă // Тăван Атăл. - 1977. - №7. - С.63-67.

Рахмат Адкам. Хĕрлĕ курка: калав / Н. Григорьев куçарнă // Тăван Атăл. - 1979. - № 11. - С.69-71.

Гамалко Н. Ленин кĕперĕ / Н. Григорьев куçарнă // Тăван Атăл. - 1979. - № 8. - С.46-49.

Бикчентаев Анвар. Анне алли / Н. Григорьев куçарнă // Ком. ялавĕ. - 1981. - 5 сент.; Хатĕр пул. - 1981. - № 5. - С.24-25.

Салимов Марсель. Çутçанталăк илемĕшĕн: калав / Н. Григорьев куçарнă // Капкăн. -  1982. - № 4. - С.10.

Баимов Роберт. Тĕтĕм йÿççи: калав / Н. Григорьев куçарнă // Ялав. - 1982. - № 5. - С.8-20.

Комов В. Ĕлĕкхи тус / Н. Григорьев куçарнă // Капкăн. - 1985. - № 18. - С.11.

Бядум Эмитрах. Ангар / Н. Григорьев куçарнă // Тăван Атăл. - 1985. - № 12. - С.13-15.

 О нем и о его творчестве

Казанов А. Çĕнĕ тĕпчевсемпе пуянлатса // Ком. ялавĕ. - 1985. - 15 дек.

Малов А. Тĕпчевçĕ утăмĕсем // Ялав. - 1986. - № 7. - С.31.

Агивер X. «Литература вучахĕ» кĕнеке çинчен // Ком. ялавĕ. - 1986. - 14 окт.

 

Львов

Петр Константинович

(1932 - 2008)

Петр Константинович Львов родился 17 сентября 1932 года в деревне Липсеры Цивильского района Чувашской АССР в семье колхозника.

П. Львов окончил Акулевскую среднюю школу Чебоксарского района, затем - Чувашский учительский институт. После окончания института он вскоре был избран секретарем Ишлейского райкома ВЛКСМ.

С 1953 по 1957 год он - инструктор обкома ВЛКСМ, литературный сотрудник редакции газеты «Молодой коммунист», секретарь комитета комсомола Чебоксарского хлопчатобумажного комбината, инспектор отдела культуры Сундырского райисполкома. С 1957 года П. Львов работал ответственным секретарем редакции журнала «Ялав», в 1965 -1970 годах - редактор журнала «Тăван Атăл», затем - главный редактор Чебоксарской студии телевидения, методконсультант и ответственный секретарь правления Союза писателей республики, сотрудник журналов «Ялав», «Тăван Атăл». П. Львов член Союза писателей с 1963 года. В настоящее время - писатель-профессионал.

Первый рассказ писателя, напечатанный в 1952 году, назвался «Бабушка Кулине». С тех пор П. Львов систематически выступает на страницах периодической печати с рассказами, повестями и очерками, издает отдельные книги. Наиболее плодотворными для творчества П. Львова оказались шестидесятые годы. В этот период одна за другой выходят его книги. Он переводит на чувашский язык рассказы Леси Украинки, М. Рощина, С. Шуртакова, И. Моропова, П. Левачева, В. Юхсерна, В. Захарова, В. Ильиной, П. Маркина, ярославских, татарских, башкирских писателей, рецензирует творчество В. Урдаша, И. Григорьева, А. Лазеревой, А. Воробьева, Г. Краснова и других. П. Львов работает председателем секции художественного перевода при Союзе писателей республики, руководит творческим семинаром молодых. Он - автор более десяти книг, повестей, рассказов и переводов, множества радиопьес, телепьес и постановок.

 Книги

Шăпчăк юрри: повесть. - Шупашкар: Чăвашгосиздаг, 1957. - 37 с.

Чĕререн: калавсемпе новелласем. - Шупашкар: Чавашгосиздаг, 1959. - 140 с.

Хăю ăстисем: очерксем. - Шупашкар: Чăваш кĕнеке изд-ви, 1962. - 32 с.

Чĕлхесĕр купăс: кулăшла калавсем. - Шупашкар: Чăваш кĕнеке изд-ви, 1964. - 120 с.: ил.

Сар кун: калавсем. - Шупашкар: Чăваш кĕнеке изд-ви, 1977. - 119 с.

Тăватă тус: юмах. - Шупашкар: Чăваш кĕнеке изд-ви, 1989. - 95 с.

 Отдельные произведения из сборников и периодических изданий

Икĕ çыру: калав // Ялав. - 1957. - № 1. - С.11-15.: ил.

Илтетĕн-и, Галя?: калав // Ялав. - 1957. - № 8. - С.14-15.

Кĕске калавсем // Ялав. - 1957. - № 11. - С.22-23.: ил.

Çăкăр тĕпренчĕкĕ: новелла // Ялав. - 1958. - № 11. - С.20-21.

Икĕ калав // Ялав. - 1958. - № 1. - С.8-9.

Пĕрремĕш перо: калав // Ялав. - 1958. - № 2. - С.8-9.

Авăн уйăхĕн вунтваттăмĕш кунĕ: калав // Ялав. - 1958. - № 5. - С.21-24.

«Пиçмен пашалу»: шÿт // Ялав. - 1958. - № 7. - С.32-33.

«Аншарли» шарлас пулсан... // Ялав. - 1959. - № 8. - С.31.

«Так» шăпи: шÿт // Ялав. - 1960. - № 7. - С.30-31.

Мода: камит // Капкăн. - 1974. - № 15. - С.7.

Пĕр кун ытларах: пьеса-новелла // Ялав. - 1976. - № 5. - С.22-24.

Тамара тарăхăвĕ: калав // Ялав. - 1977. - № 9. - С.14.

Уй çинче, инçетре...: калав // Тăван Атăл. - 1977. - № 9. - С.64-76.

Икĕ новелла // Ялав. - 1978. - № 9. - С.26-27.

Йышăн мана, пурнăç! // Ком. ялавĕ. - 1979. - 20 февр.

Шăнкăрч юрри: сăвă // Пионер сасси. - 1983. - 2 апр.

Пĕр пайлă юмах-пьеса // Хатĕр пул. - 1983. - № 4. - С.24-25.

Маскăллă критика: сценка // Тăван Атăл. - 1983. - № 5. - С.63-64.

Ултшар йĕрке: сăвăсем // Ялав. - 1984. - № 8. - С.8.

Пĕр çаврăм, ик çаврăм... Кашни - кăмăл çаврăм // Тăван Атăл. - 1984. - № 10. - С.52-53.

Çутă-çутă ир: сăвă // Ком. ялавĕ. - 1985. - 1 янв.

Юр-юр витĕр юрă: сăвăсем // Ялав. - 1985. - № 12. - С.8-9.

Тилĕпе Упа: пĕр пайлă юмах-пьеса // Хатĕр пул. - 1986. - № 1. - С.10-13.

Ан кайăр... // Ялав. - 1989. - № 9. - С.7.

Хĕвеллĕ хĕл вăрманĕн уявĕ: салху макрашу // Ялав. - 1989. - № 12. - С.30-31.

Йĕркеллех-и çак иррĕн эсир?..: сăвăсем // Тăван Атăл. - 1989. - № 12. – С.28-29.

*   *   *

Во имя солнца: рассказ / Пер. Н. Дмитриева // Сов. Чувашия. - 1984. - 8 мая.

 Статьи и рецензии

Пурнăç уттипе пĕрле: «Тăван Атăл» журнал çинчен // Ком. ялавĕ. - 1968. - 24 сент.

«Тăван Атăл» çитес çулта // Ком. ялавĕ. - 1969. - 22 сент.

Ĕçченсенчен пĕри // Ялав. - 1974. - № 1. - С.10.

Пирĕн самана юрăçи. В. Урташ çуралнăранпа 50 çул çитрĕ // Ком. ялавĕ. - 1974. - 20 дек.

Телейлĕ ачалăх // Ком. ялавĕ. - 1975. - 14 сент.

Туслăх кунĕсем // Ком. ялавĕ. - 1976. - 6 июль.

Кĕнеке килĕшрĕ... // Пионер сасси. - 1977. - 1 май.

Май уявĕ // Ком. ялавĕ. - 1979. - 1 май.

Чăваш совет юррин антологийĕ // Ком. ялавĕ. - 1979. - 22 июль.

Октябрь ялавĕ: писатель дневникĕнчен // Ком. ялавĕ. - 1979. - 6 нояб.

Кĕтнĕ ĕмĕт // Ком. ялавĕ. - 1981. - 4 янв.

Львов П.К., Кузьмин Л. Кăнтăр тĕлĕ // Тăван Атăл. - 1981. - № 4. - С.3-9.

 Ваçлей салтакĕ // Ком. ялавĕ. - 1981. - 4 июль.

Сыхласа хăварасчĕ // Ком. ялавĕ. - 1981. - 8 дек.

Алăри телей // Ком. ялавĕ. - 1982. - 24 март.

Тĕссем, халсем // Ялав. - 1983. - № 6. - С.6.

«Сăмах» ярăмран // Тăван Атăл. - 1986. - № 11. - С.44-45.

«Сăмах» ярăмран // Ялав. - 1987. - № 1. - С.12.

Сăмах çути: Д. Гордеев писатель 50 çула çитнĕ май // Тăван Атăл. - 1988. - № 6. - С.64-66.

Рок-н-ролл е чарусăр музыка капланăвĕ // Тăван Атăл. - 1989. - № 10. - С.1.

*   *   *

Ветла-певунья // Дружба. - 1976. - № 24. - С.138-143.

Мысли и слова // Молодой коммунист. - 1976. - 4 сент.

Весна созидания // Сов. Чувашия. - 1977. - 1 мая.

Серебряный звонок детства // Молодой коммунист. - 1979. - 22 сент.

Милосердие, добро: В этом есть предназначение новой общественной организации // Сов. Чувашия. - 1989. - 4 апр.

 Переводы

Стуриков Н.А. Кĕмĕл çул: очерксем / Вырăсларан П. Львов куçарнă. - Шупашкар: Чăваш кĕнеке изд-ви, 1960. - 35 с.

Рощин М.М. Иртен пуçласа каçчен: вырăс калавĕсем / П. Львов куçарнă. - Шупашкар, 1973. - 295 с.

Шуртаков С. Çаврăннă юрату // Вырăсларан П. Львовпа Г. Ефимов куçарнă. - Шупашкар: Чăваш кĕнеке изд-ви, 1977. - 190 с.: ил.

Юксеры В. Туссем / Вырăсларан П. Львов куçарнă // Ялав. - 1958. - № 2. - С.20-22.

Попович Марина. Манăн юрату – тÿпе / Вырăсларан П. Львов куçарнă // Тăван Атăл. -  1970. - № 11. - С.6.

Украинка Л. Йăнăш. Тĕрмере лараканăн шухăшĕ / П. Львов куçарнă // Ялав. - 1971. - № 2. - С.26-32.

Куусберг П. Андрес Лапетус инкекĕ / П. Львов куçарнă // Ялав. - 1971. - № 4. - С.22-27.

Вахитов Анур. Çĕнтерÿçĕсен ăрăвĕнчен: калав / П. Львов куçарнă // Ком. ялавĕ. - 1975. - 25 май.

Левчаев П. Мăсхал: калав / П. Львов куçарнă // Тăван Атăл. - 1978. - № 5. - С.3I.

Толстой Л.Н. Ĕне: калав / П. Львов куçарнă // Хатĕр пул. - 1978. - № 9. - С.17

Ильина В. Хурăнсăр шăпчăкĕсем: повесть / П. Львов куçарнă // Тăван Атăл. - 1979. - № 7. - С.7-42.

Захаров В. Тантăшсем: калав / П. Львов куçарнă // Ялав. - 1979. - № 8. - С.18-22.

Маркин П. Çтаппан уйĕ: повесть / П. Львов куçарнă // Ялав. - 1980. - № 10. - С.16-22.

Мазаев Матти. Юрату. Юрату кĕвви: новелла / П. Львов куçарнă // Ялав. - 1982. - № 4. -  С.20-21.

Татров Тагир. Çул шутлать чăпар куккук / П. Львов куçарнă // Тăван Атăл. - 1982. - № 5. - С.1-19.

Умеров Эрвин. Эчкикал чулĕсем: калав / П. Львов куçарнă // Тăван Атăл. - 1982. - № 9. - С.52-63.

Юхма Илемпи. Çăлкуçсем / П. Львов куçарнă // Ялав. - 1982. - № 7. - С.12-14.

Байбурин Габдулла. Канăçсăр çĕр: калав / П. Львов куçарнă // Ялав. - 1983. - № 2. - С.22-24.

Олейник А. Пăлан ĕне / П. Львов куçарнă // Ялав. - 1983. - № 7. - С.13.

Романика Микола. Анюк: калав / П. Львов куçарнă // Хатĕр пул. - 1983. - № 7. - С.21-22.

Юксерн В. Татăлнă повесть: калав / П. Львов куçарнă // Ялав. - 1984. - № 2. - С.16-19.

Александров Л. Хĕв-шухăш: новелла / П. Львов куçарнă // Ялав. - 1984. - № 6. - С.22-23.

Кузьмин Л. Пăрлă çумăр: повесть / П. Львов куçарнă // Ялав. - 1984. - № 9. - С.18-26.

Александров Л. Ырă мар тĕслĕх: калав / П. Львов куçарнă // Капкăн. - 1984. - № 15. - С.6-7.

Абрамов Ф. Аслă коммунар çинчен хывнă калав: калав / П. Львов куçарнă // Тăван Атăл. - 1985. - № 12. - С.4-6.

Валтан Арво. Чи кĕске каç / П. Львов куçарнă // Тăван Атăл. - 1985. - № 12. - С.16-18.

Кушуй Рустем. Арçынсем / П. Львов куçарнă // Тăван Атăл. - 1986. - № 4. - С.19-22.

Погильдяков В. Кĕрсем ман киле: илемлĕ очерк / П. Львов куçарнă // Тăван Атăл.- 1986. - № 9. - С.10-18.

Кузьмин Л. Тăван кил: повесть / П. Львов куçарнă // Ялав. - 1986. - № 8. - С.21- 28.

Ломтев А. Чÿк качаки: калав / П. Львов куçарнă // Хатĕр пул. - 1987. - № 12. - С.18-19.

Ильина В. Йÿнеçÿллĕ çын: повесть / П. Львов куçарнă // Тăван Атăл. - № 4. - С.6-27.

Стуриков Н. Пирĕн Чапай / П. Львов куçарнă // Ялав. - 1987. - № 2. - С.2-7.

Осипов В. Яланлăх хутăн эс кăвар...: калав / П. Львов куçарнă // Тăван Атăл. - 1987.- № 12. - С.1-11.

Попович П. Хĕрÿ кунсен çутă ирĕ: СССР космонавт-летчик çырса пынинчен / Вырăсларан П. Львов куçарнă // Ялав. - 1988. - № 2. - С.26-30.

Погильдяков В. Хĕрĕх кун: повесть /  П. Львов куçарнă // Тăван Атăл. - № 8. - С.1-18;  №  9. - С.24-35.

Радзинский Э. Туссен юратăвĕ: калав / П. Львов куçарнă // Ялав. - 1989. - № 5. - С.24-25.

Маркелов И. Йĕкехÿресем çĕрле тухаççĕ / П. Львов куçарнă // Тăван Атăл. - 1987. - № 7. - С.53-63.

О нем и о его творчестве

Артемьев А. Калавсем çинчен // Ялав. - 1952. - № 1. - С.24.

Любимов Н. Икĕ повесть // Тăван Атăл. - 1958. - № 2. - С.107-120.

Петров Ю. Ĕç паттăрĕсем çинчен: «Хăю ăстисем» кĕнеке çинчен // Ком. ялавĕ. - 1962. -  30 нояб.

Юхма Мишши. Сатириксен йышĕ хутшăнчĕ // Ком ялавĕ. - 1964. - 17 дек.

Агаков Л. Çамрăк сатирикăн ăнăçлă утăмĕ // Тăван Атăл. - 1965. - № 1. - С.96.

Агаков Л. Кулăш кумелĕ пушă ан пултăр // Ялав. - 1965. - № 9. - С.64-65.

Ванюков Ю. Пурнăç сыпăкĕсем // Тăван Атăл. - 1978. - № 4. - С.79.

Пехил В. Аллă - паллă: П.Львов 50 çул тултарнă май // Ялав. - 1982. - № 9. – С.17.

*   *   *

Агаков Л. Смех - дело серьезное // Сов. Чувашия. - 1965. - 28 июля.

Талвир А. Молодые крылья чувашской прозы // Молодой коммунист. - 1969. - 18 окт.      

 

 Малгай

Иван Григорьевич

(1911-1986)

Иван Григорьевич Малгай родился 8 июля 1911 года в деревне Первомайск Цивильского района Чувашской АССР в бедной крестьянской семье.

Рано лишившись отца, будущий поэт двенадцатилетним мальчиком стал батрачить у деревенских кулаков: пахал, боронил, косил.

В 1924 году окончил начальную школу и после двухлетнего перерыва, в 1926 году, поступил в Цивильскую школу-восьмилетку. Здесь он принимал активное участие в работе общественных организаций, вступил в рады Ленинского комсомола. В школе выпускались стенные газеты и рукописный журнал, в которых систематически печатались первые стихи молодого поэта. В это же время Малгай становится секретарем  омсомольской ячейки в своей деревне и активным селькором республиканских газет. В своих корреспонденциях он рассказывает об активном участии комсомольцев и молодежи в колхозном движении, критикует подкулачников.

В 1930 году И. Малгай поступает в Чебоксарский стройтехникум, но завершить там учебу ему не пришлось. Окончив Горьковский комвуз, он долгое время работает в республиканском историческом архиве и в редакциях газет и журналов. В эти годы и начали появляться стихи молодого поэта на страницах периодической печати.

В годы Великой Отечественной войны И. Малгай был бойцом Советской Армии. После демобилизации работал в радиокомитете, в редакциях газет «Коммунизм ялавё» и «Молодой коммунист».

С 1958 года он всецело занимается литературно-творческой деятельностью. Иван Малгай - член Союза писателей СССР с 1939 года, в 1971 году награжден Почетной грамотой обкома КПСС и Совета Министров Чувашской АССР.

И. Малгай - автор многих песен для пионеров и школьников. Широко известны песни, написанные чувашскими композиторами на его стихи: «Зимняя радость», «Летняя песня», «Голубь мира», «Родной край» и другие.

Стихи И. Малгая в переводе на русский язык опубликованы в сборниках
«Чувашский юмор» (1973) и «Слово о мире» (1980). Некоторые стихи переведены на украинский и марийский языки.

Умер 1 января 1986 года в городе Чебоксары.

 Книги

Сăвăсем. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1938. - 47 с.

Сăвăсем. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1938. - 80 с.: портр.

Сăвăсем. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1940. - 22 с.: ил.

Сăвăсем. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1944. - 68 с.

Çурхи сăвăсем. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1947. - 68 с.

Пирĕн çуркунне. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1952. - 50 с.

Çутă ĕмĕтсем. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1956. - 63 с.: ил.

Уçă кăмăл. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1958. - 175 с.

Çĕнĕ сăвăсем. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1961. - 36 с.

Чĕвĕл чĕкеçсем. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1961. - 32 с.: ил.

Ăшă салам. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1962. - 124 с.

Костер умĕнче. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1964. - 48 с.: ил.

Атăл çилĕ. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1965. - 68 с.

Савăнăç. - Шупашкар: Чăваш кĕнеке изд-ви, 1967. - 108 с.

Октябрь ялавĕ. - Шупашкар: Чăваш кĕнеке изд-ви, 1967. - 46 с.: ил.

Чĕре сасси. - Шупашкар: Чăваш кĕнеке изд-ви, 1970. - 64 с.

Çĕршывăм, саншăн. Шупашкар: Чăваш кĕнеке изд-ви, 1972. - 120 с.

Сывлăх сунса. - Шупашкар: Чăваш кĕнеке изд-ви, 1975. - 64 с.: ил.

Çĕнĕ парне. - Шупашкар: Чăваш кĕнеке изд-ви, 1980. - 28 с.

Шуçăм çути. - Шупашкар: Чăваш кĕнеке изд-ви, 1981. - 126 с.: портр.

Сăвăсем. - Шупашкар: Чăваш кĕнеке изд-ви, 1986. – 111 с.: портр.

 Отдельные произведения из периодических изданий и сборников

Сăвăсем // Малтанхи парне. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1933. - 88 с.

Сăвăсем // Телейлĕ Палюк. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1935. - 48 с.

Ай-хай, лăпкă мар: сăвăсем // Ялав. - 1955. - № 12. - С.8.

Паллаймарăм эп сана // Капкăн. - 1956. - № 2. - С.3.

Пĕр-пĕринчен иртсе каясран хăракансем // Капкăн. - 1956. - № 1. - С.10.

Сарă тулă çитĕнет // Çамрăк комсомолец. - 1956. - 13 июль.

Телейлĕ ачасем // Ком. ялавĕ. - 1956. - 1 июнь.

Май парачĕ // Ком. ялавĕ. - 1956. - 1 май.

Симĕсленет тавралăх... // Ком. ялавĕ. - 1956. - 29 апр.

Çул çине çамрăксене // Çамрăк коммунист. - 1956. - 27 май.

Пин хут мухтав!: сăвă // Ком. ялавĕ. - 1956. - 7 март.

Поэт сăмахĕ: сăвă // Ялав. - 1956.  - № 3. - С.5.

Ир вăхăтне тĕрĕслеттерчĕ...: сăвă // Тăван Атăл. - 1956. - № 5. - С.5.

Унран сивĕнĕç çынсем: сăвă // Капкăн. - 1957. - № 7. - С.7.

Кукуруза акрăмăр: сăвăсем // Тăван Атăл. - 1957. - № 4. - С.87.

Письмоносец-комсомолец: сăвă // Тăван Атăл. - 1957. - № 3. - С.41.

Ача-пăча сăввисем // Çамрăк коммунист. - 1957. - 19 май; 2 июль.

Чĕкеç йăва çавăрнă: сăвăсем // Тăван Атăл. - 1957. - № 2. - С.90.

Çĕнĕ çăлтăр: сăвă // Çамрăк коммунист. - 1957. - 18 окт.

Унта пирĕн Çеçпĕл çывăрать: сăвă // Çамрăк коммунист. - 1957. - 29 дек.

Мĕншĕн, мĕншĕн: сăвă // Тăван Атăл. - 1957. - № 6. - С.68.

Хĕрĕх çул: сăвă // Тăван Атăл. - 1957. - № 6. - С.11-12.

Эпир мар-и уçрăмăр çерем: сăвă // Çамрăк коммунист. - 1957. - 14 июль.

Эпир нумайăн...: сăвă // Çамрăк коммунист. - 1957. - 11 авг.

Паян эпĕ ирех Мускавра: сăвă // Çамрăк коммунист. - 1957. - 28 июль.

Паянхи юрă: сăвă // Ком. ялавĕ. - 1957. - 24 июль.

Хастар çамрăксем // Ком. ялавĕ. - 1957. - 20 сент.

Вырмара: сăвă // Çамрăк коммунист. - 1957. - 14 авг.

Манмастпăр эпир: сăвăсем // Тăван Атăл. - 1958. - № 6. - С.4-5.

Поль Робсона: сăвă // Çамрăк коммунист. - 1958. - 20 авг.

Çерем уçнă çĕрсенче: сăвă // Çамрăк коммунист. - 1958. - 9 июль.

Çамрăклăх чĕри: сăвă // Ком. ялавĕ. - 1958. - 19 апр.

Эпир Атăл  çинчен: сăвă // Ком. ялавĕ. - 1958. - 6 апр.

Комсомол: сăвă // Çамрăк коммунист. - 1958. - 20 апр.

Мĕн пек ырă пире: сăвă // Çамрăк коммунист. - 1958. - 1 июль.

Парти чĕннĕ çĕре: сăвă // Çамрăк коммунист. - 1958. - 22 июнь.

Кантăр крыси çыранĕнче: сăвăсем // Ялав. - 1958. - № 6. - С.14.

Чĕререн чысласа: Алтай сăввисенчен // Тăван Атăл. - 1958. - № 3. - С.32-34.

Çĕпĕр çĕрĕ – çерем çĕрĕ: сăвă // Ялав. - 1958. - № 1. - С.11.

Ачаш ачашăн: сăвăсем // Капкăн. - 1959.  - № 23. - С.5.

Украина сăввисенчен // Тăван Атăл. - 1959. - № 4. - С.31-33.

Çĕнĕ сăвăсенчен // Тăван Атăл. - 1959. - № 1. - С.24-26.

Капкăна: сăвă // Капкăн. - 1959. - № 2. - С.9.

Виçĕ сăвă // Ялав. - 1960. - № 1. - С.5.

Пытармасăр каласан: сăвăсем // Капкăн. - 1960. - № 3. - С.6.

Кун пеккисем те пур... // Ком. ялавĕ. - 1960. - 3 февр.

Сана пурте кĕтеççĕ: сăвă // Çамрăк коммунист. - 1960. - 27 март.

Чăн-чăн паттăрсем: сăвă // Ком. ялавĕ. - 1960. - 22 март.

Ырă кун: сăвă // Çамрăк коммунист. - 1960. - 13 янв.

Ĕненме те хĕнтерех: сăвă // Капкăн. - 1960. - № 15. - С.9.

Харампыр: сăвă // Капкăн. - 1960. - № 14. - С.2.

Арăм: шÿт // Капкăн. - 1960. - № 21. - С.9.

Пур кун пек магазинсем: сăвă // Капкăн. - 1960. - № 20. - С.7.

Çĕнĕ сăвăсем // Ялав. - 1960. - № 12. - С.17.

Çĕнĕ çул такмакĕсем // Капкăн. - 1960. - № 24. - С.2.

Космоса!: сăвă // Ком. ялавĕ. - 1960. - 3 дек.

Манăн сăмах: сăвă // Ком. ялавĕ. - 1960. - 21 дек.

Юрат-и çапла // Ялав. - 1967. - № 6. - С.28.

Пире эс хураллăн: сăвăсем // Тăван Атăл. - 1967. - № 3. - С.14-15.

Максим Горькие: сăвă // Ялав. - 1968. - № 3. - С.27.

Çĕнĕ савăнăç // Капкăн. - 1968. - № 5. - С.2.

Сарă тулă шăркара: сăвăсем // Ялав. - 1968. - № 8. - С.9.

Çук, килĕшместĕп: сăвăсем // Тăван Атăл. - 1969. - № 4. - С.48.

Икĕ сăвă // Ком. ялавĕ. - 1969. - 11 июль.

Кăмăлтан: сăвă // Ком. ялавĕ. - 1969. - 26 сент.

Туррĕн каласассăн: сатирăлла сăвă // Капкăн. - 1969. - № 19. - С.8.

Çĕнĕ çултан - çĕнĕ юрă: сăвă // Капкăн. - 1970. - № 1. - С.4.

Çĕнĕ вĕлле: сăвăсем // Ялав. - 1970. - № 2. - С.18.

Эп ялта çуралнă: сăвăсем // Тăван Атăл. - 1970. - № 8. - С.34.

Каçхи шăплăх: сăвă // Ком. ялавĕ. - 1970. - 17 сент.

Вĕрене, çăка сарăлчĕ: сăвăсем // Ялав. - 1970. - № 10. - С.30.

Лар кунтарах: сăвăсем // Ком. ялавĕ. - 1970. - 1 дек.

Чун-чĕрем хупăран: сăвă // Ком. ялавĕ. - 1970. - 31 дек.

Колхоз хирĕнче: сăвă // Ком. ялавĕ. - 1971. - 26 май.

Паян эпĕ иртенпех, иртенпех ура çинче // Ялав. - 1971. - № 3. - С.23.

Май пуçламăшĕ çинчен: сăвăсем // Тăван Атăл. - 1971. - № 6. - С.22-23.

Рационализатор: сăвăсем // Капкăн. - 1971. -  № 12. - С.5.

Ман уçă сас: сăвăсем // Тăван Атăл. - 1974. - № 4. - С.45.

Савăнăçлăн пăхатăн малалла: сăвăсем // Ялав. - 1974. -  № 1. - С.13.

Манас çук: сăвă // Ялав. - 1975. - № 5. - С.22.

Пулăн эс телейлĕ ĕмĕрех // Тăван Атăл. - 1975. - № 5. - С.55.

Çуралнă кун: сăвă // Ялав. - 1976. - № 7. - С.15.

Çук, тухмастăп: сăвă // Капкăн. - 1976. - № 8. - С.11.

Тутă тĕшĕ: сăвăсем // Тăван Атăл. - 1977. - № 3. - С.28.

Эп ялан яш-кĕрĕмпе // Ялав. - 1979. - № 9. - С.3.

Ан явăнтăр тĕтĕм таса пĕлĕтре // Ком. ялавĕ. - 1981. - 6 нояб.

Ирсерен килет те капăр шуçăм // Ком. ялавĕ. - 1981. - 1 нояб.

Кам малта?: сăвăсем // Хатĕр пул. - 1981. - № 7. - С.22.

Айя-ра: сăвăсем // Капкăн. - 1981. - № 13. - С.8.

Çакăн пек хитре пурăнасчĕ ман: сăвăсем / Тăван Атăл. - 1981. - № 7. - С.38-39.

Уй-хир сăнарĕ асăмра // Ялав. - 1981.- № 7. - С.19.

Taca тÿпе пирĕн çинче: сăвăсем / Ком. ялавĕ. - 1981. - 28 июнь.

Павлик Морозов: сăвăсем // Пионер сасси. - 1981. - 6 янв.

Çамрăк ăрăва: сăвă // Ком. ялавĕ. - 1981. - 15 март.

Халĕ те куç умĕнче // Пионер сасси. - 198l. - 9 янв.

Çĕршывăмçăм, Совет Союзĕ // Ком. ялавĕ. - 1982. - 17 дек.

Чи çутă тĕллев: сăвă // Ком. ялавĕ. - 1982. - 21 нояб.

Паян пирĕн ватлăх та хитре: сăвă // Ком. ялавĕ. - 1982. - 11 апр.

Алхасать: сăвă // Капкăн. - 1982. - № 7. - С.7.

Ватăлмасăр çитмелле çĕре: сăвă // Ком. ялавĕ. - 1982. - 17 янв.

Чун хавасĕ: сăвă // Ком. ялавĕ. - 1982. - 3 янв.

Пĕртен-пĕр çул // Тăван Атăл. - 1983. - № 5. - С.42.

Ырă кун пуçланать: сăвăсем // Ялав. - 1984. - № 1. - С.З.

Çӳлерех çĕклентĕр мир ялавĕ: сăвă // Ком. ялавĕ. - 1984. - 1 май.

Тылри ответ: сăвă // Тăван Атăл. - 1985. - № 6. - С.64.

*   *   *

Наша подруга: стихи // Молодой коммунист. - 1954. - 11 марта.

Зреет хлеб / Пер. с чуваш.: Н. Евстафьев // Молодой коммунист. - 1956. - 13 июля.

В дни каникул / Пер. с чуваш.: И. Пиняев // Молодой коммунист. - 1956. - 8 янв.

Бережливый Прокоп: сатирические стихи // Сов. Чувашия. - 1968. - 30 мая.

Сон: стихи / Пер.: А. Бик // Марий коммуна. - 1974. - 19 дек.

Задушевное: стихи / Пер. с чуваш. В. Коломнец // Днипро (Киев). - 1980. - № 6. - С.102-103.

«Передо мной Украина, друзья...» / Пер. О. Ющенко // Коме, Гарт (Чернигов). - 1980. - 13 нояб.

О нем и его творчестве

Сироткин М. Иван Малгай сăввисем // Сунтал. - 1934. - № 6.

Резюков Н. Чăн-чăн поэзи пaхалăхĕшĕн // Сунтал. - 1937.- № 4.

Хударсем В. Иван Малгай сăввисем çинчен // Чăваш коммунизмĕ. - 1939. - 23 окт.

Шавли С. Băpçă вăхăтĕнчи поэзии // Тăван Атăл. - 1944. - № 19.

Митта Петĕрĕ. Атăл сăввисем // Сунтал. - 1940. - № 6.

Юшков С. Ачасене ycăcăp кĕнеке // Чăваш коммунизмĕ. - 1948. - 21 янв.

Алендей В. Пирĕн çуркунне // Ком. ялавĕ. - 1952. - 23 март.

Перинов Н. Лайăх кĕнеке // Çaмрăк коммунист. - 1956. - 19 нояб.

Иванов А. Ачасем валли лайăх парне // Ком. ялавĕ. - 1957. - 21 май.

Аслут А. Халăхпа пĕрле // Ком. ялавĕ. - 1958. - 19 авг.

Багишин А. Уçă кăмăлпа çырнă кĕнеке // Çaмрăк коммунист. - 1958. - 30 июль.

Юрьев М. Телейлĕ пурнăç юрăçи: Иван Малгай çуралнăранпа 50 çул тултарнă май // Ком. ялавĕ. - 1961. - 8 июль.

Иван Малгай // Чăваш календарĕ. - 1961. - 102 с.

Андреев Н. Чĕрере ырă туйăм çуратать // Ком. ялавĕ. - 1963. - 13 янв.

Гордеев А. Пурнăç, ĕмĕт, юрă // Ком. ялавĕ. - 1963. - 10 апр.

Юрьев М. Поэтăн сасси уçăмлăрах пултăр // Ком. ялавĕ. - 1965. - 31 окт.

Юрьев М. Иван Григорьевич Малгай 60 çул тултарчĕ // Ялав. - 1971.  - № 7. - С.17.

Юрьев М. Çамрăклăх юрăçи // Ком. ялавĕ. - 1971. - 8 июль.

Юрьев М. Ачасен тусĕ // Пионер сасси. - 1971. - 6 июль.

Сениэль М. Иван Малгай сăввисем // Малкай И. Т. Çĕршывăм, саншăн. - Шупашкар: Чăваш кĕнеке изд-ви, - 1972. - С.120.

Поэзие юратакансем валли // Тăван Атăл. - 1972. - № 9. - С.80.

Давыдов-Анатри В. 1972 çулхи поэзи // Тăван Атăл. - 1973. - № 7. - С.68.

Ашвер X. Çyтă туйăмлă сăвăç: Иван Малгай 70 çул тултарнă май // Ком. ялавĕ. - 1981. - 8 июль.

Эсхель А. Пĕрле утнă çулсем // Ялав. - 1981. - № 7. - С.18-19.

*   *   * 

Юрьев М. Певец комсомольской юности // Молодой коммунист. - 1961. - 8 июля.

Юрьев М. Иван Малгай // Юрьев М. Чувашские писатели. - Чебоксары: Чуваш. книж. изд-во, 1964.

Юрьев М. Всегда в наступлении // Молодой коммунист. - 1971. - 8 июля.

 

 

Петров

Василий Петрович

(1939)

Петров Василий Петрович родился 25 ноября 1939 года в деревне Анишкасы Цивильского района ЧАССР в семье колхозника. Семилетнее образование получил в Топнерской семилетней школе, затем продолжил учебу в Цивильской средней школе. В 1956 году поступил в Чебоксарское училище, где в то время начал работать литературный кружок, и будущий мастер-строитель активно включился в его деятельность. В конкурсе на лучший рассказ о молодежи В. Петров получил первую премию. В эти же годы начал сотрудничать в газете «Молодой коммунист», как нештатный корреспондент.

После окончания училища был направлен на работу в поселок Никольский Казахской ССР, но вскоре был призван в Советскую Армию. Окончил школу младших командиров и служил в различных воинских частях. Вернувшись в 1961 году из рядов Советской Армии, поступил на работу в редакцию газеты «Коммунизм ялавĕ» и на учебу заочно на факультет журналистики Уральского университета им. М. Горького, который окончил в 1967 году.

В 1962-1976 годах В. Петров работает в редакции газет «Молодой коммунист», «Пионер сасси» и «Коммунизм ялавĕ». В 1976 году перешел в редакцию журнала «Ялав», где работал заместителем главного редактора. В настоящее время он является писателелем-профессионалом. В. Петров - член Союза писателей с 1979 года.

Первые его литературные произведения появились в газете «Пионер сасси», а затем все чаще стали публиковаться в журналах «Ялав», «Тăван Атăл», «Хатĕр пул». Ведущей в его творчестве является морально-этическая тема. За последние годы в Чувашском книжном издательстве выпущено семь его книг, в которых автор глубоко раскрывает проблемы нравственности. Заслуженную любовь юных читателей завоевали его произведения для детей, опубликованные в газетах и журналах и изданные в сборнике под названием «Портрет солдата».

В. Петров успешно работает также и в жанре публицистики. Его статьи и очерки о людях труда регулярно публикуются в республиканских газетах и журналах.

 Книги

Пĕр шухăш-кăмăлпа: очерк. -  Шупашкар: Чăваш кĕнеке изд-ви, 1973. - 52 с.: ил.

Кăмăл ăшши: очерксем. - Шупашкар: Чăваш кĕнеке изд-ви, 1976.

Уссен эсĕ кам пулăн?: калаçусем. - Шупашкар: Чăваш кĕнеке изд-ви, 1976. - 47 с.

Салтак сăнÿкерчĕкĕ: калавсем. - Шупашкар: Чăваш кĕнеке изд-ви, 1979. - 32 с.: ил.

Кĕрхи тăман: калавсем. - Шупашкар: Чăваш кĕнеке изд-ви, 1982. -  176 с.

Хăнасем: повеçсемпе калавсем. - Шупашкар: Чăваш кĕнеке изд-ви, 1985. - 256 с.

Инкеклĕ сунар: повеçсемпе калавсем. - Шупашкар: Чăваш кĕнеке изд-ви, 1987. - 176 с.

Хурăн çути: повеçсемпе калавсем. - Шупашкар: Чăваш кĕнеке изд-ви, 1989. - 414 с.
         *   *   *

Осенняя метель: повести. -  М.: Современник, 1986. - 189 с.

Кугамай: повести и рассказы. - М.: Молодая гвардия, 1987. -  251 с.: ил.

 Художественные произведения, опубликованные в сборниках и периодических изданиях

Парне: калав // Пионер сасси. - 1974. - 27 июль.

Мулаххай: калав // Пионер сасси. - 1974. - 23 март.

Вĕрет йытă...: калав // Пионер сасси. - 1976. - 11 май.

Çавра çăкăр: калав // Ялав. - 1976.  - № 9. - С.16-18.

Салтак портречĕ: калав // Пионер сасси. - 1976. - 17, 21, 24 авг.

Кучченеç: калав // Ялав. - 1977. - № 3. - С.14-15.

Çуралнă кун: калав // Пионер сасси. - 1977. - 25, 29 янв.

Йывăç  çинчи карттус: калав // Пионер сасси. - 1977. - 21 май.

Кая юлтăм, анне...: калав // Тăван Атăл. - 1977. - № 8. - С.38-44.

Сехет: калав // Пионер сасси. - 1977. - 13 сент.

Кивĕ пÿрт: повесть // Ялав. - 1977. - № 10. - С.10-17.

Салтак парни: калав // Тăван Атăл. - 1978. - № 3. - С.65-67.

Вăрттăн сунар: калав // Хатĕр пул. - 1978. - № 2. - С.24-30.

Пушара кайсан: калав // Пионер сасси. - 1978. - 31 янв.

Каччăсăр хĕр:  калав // Ялав. - 1978. - № 4. - С.14-15.

Улăппа Шăши: повесть // Пионер сасси. - 1978. - 25, 29 июль.

Айăн: повесть // Ялав. - 1979. - № 10. - С.6-17.

Хаклă хăна: калав // Ком. ялавĕ. - 1979. - 6 окт.

Аслатиллĕ çумăр: калав // Пионер сасси. - 1979. - 9, 12 июнь.

Тĕлпулу: повесть // Тăван Атăл. - 1979. - № 7. - С.45-61.

Эпир - квазонавтсем: фантастикăллă-приключениллĕ повесть // Хатĕр пул. - № 12. - С.4-10

Ашшĕсем: калав // Тăван Атăл. - 1979. - № 2. - С.71-77.

Пурнăç кĕнеки: калав // Ялав. - 1979. - № 4. - С.18-20.

Чарусăрскер: калав // Тăван Атăл. - 1980. - № 1. - С.61-68.

Эпир квазонавтсем: фантастикăллă-приключениллĕ повесть // Хатĕр пул. - № 1. - С.8-14. (Вĕçĕ).

Çăлăнăç: повесть // Ялав. - 1980. - № 11. - С.11-19.

Тантăш телейĕ: калав // Тăван Атăл. - 1981. - № 8. - С.53-63.

Парне: калав // Ялав. - 1981. - № 8. - С.6-12 .

Чапай: калав // Хатĕр пул. - 1981. - № 12. - С.11-14.

Хăна: повесть // Тăван Атăл. - 1982. - № 4. - С.1-33.

Ватă улмуççи: калав // Ялав. - 1982. - № 6. - С.2-3.

Кăмăл тулать: калав // Ком. ялавĕ. - 1982. - 8 март.

Кукамай: повесть // Ялав. - 1983.-  № 1. - С.4-17;  № 2. - С.8-14.

Трихванпа унăн шĕлепки: калав // Тăван Атăл. - 1983. - № 4. - С.32-45.

Улăп ачисем: повесть // Хатĕр пул. - 1983. - № 5. - С.15-22;  № 6. - С.12-18.

Инкеклĕ сунар: повесть сыпăкĕсем // Ком. ялавĕ. - 1984. - 19-23 сент., 26-27 сент.

Йăнăш: калав // Ялав. - 1984. - № 3. - С.10-13.

Пĕкĕ: калав // Хатĕр пул. - 1984. - № 9. - С.14-15.

Инкеклĕ сунар: повесть // Ялав. - 1985. - № 3. - С.4-15; № 4. - С.18-26.

Хăравçă: калав // Хатĕр пул. - 1985. - № 8. - С.12-13.

Пушар: повесть // Тăван Атăл. - 1986. - № 7. - С.4-21; № 8. - С.34-47.

Тăван çĕршыв хĕвелĕ: калавсем // Ялав. - 1986. - № 11. - С.2-14.

Мулаххай: калав // Хатĕр пул. - 1986. - № 12. - С.6-8.

Тупăлча: повесть // Хатĕр пул. - 1987. - № 9. - С.8-13; № 10. - С.8-15; - № 11. - С.8-13; № 12. - С.8-12.

Тавăру: «Тупăлча» повесть сыпăкĕ // Пионер сасси. - 1987. - 18 авг.

Каскăн: повесть // Тăван Атăл. - 1987. - № 8. - С.10-40.

Пукаш: калав // Ялав. - 1987. - № 5. - С.9-11.

Çĕнĕ кин: калав // Ялав. - 1988. - № 4. - С.2-3.

Каçару: повесть // Ком. ялавĕ. - 1988. - 7-11 авг.

Намăс // Ялав. - 1988. - № 11. - С.28-29.

Каçару: повесть // Тăван Атăл. - 1988. - № 9. - С.38-47;  № 11. - С.35-54.

Кăкмăш: калав // Хатĕр пул. - 1989. - № 11. - С.22-25.

Пÿрнеллĕ алса: калав // Тăван Атăл. - 1989. - № 11. - С.8-20.

Ват хĕр: калав // Ялав. - 1989. - № 9. - С.1-6.

*  *   *

Заветное полотенце: рассказ // Сов. Чувашия. - 1977. - 3 июля.

Чапай выручил: рассказ // Сов. Чувашия. - 1982. - 7 февр.

Отцовская тайна: рассказ / Пер. с чуваш. А. Дмитриева // Сов. Чувашия. - 1985. - 6 янв.

Отцовская тайна: рассказ / Пер. А. Дмитриева // Антология современной чувашской прозы. - Чебоксары, 1986. - С.276-283.

Страх: рассказ / Пер. Р. Зайдуллина // Ялкын. - 1986. - № 5. - С.24-25.

Встреча: повесть // Мол. Коммунист. - 1986. - 23-30 авг.; 2-4 сент.

В гостях: рассказ / Пер. с чуваш. П. Егорова // Дружба. - 1987. - № 1. - С.123- 141.

В казенном доме: отрывок из повести // Пер. с чуваш. Л. Пинлова // Сов. Чувашия. -  1987. - 2, 5 окт.

В гостях: рассказ / Пер. П. Егорова // Приметы. - Саранск, 1987. - С.335-356.

Долг: рассказ / Пер. Л. Пинлова // Пути перепутья. - Йошкар-Ола, 1988. - С.305-325.

Кукла Марина: рассказ / Пер. с чуваш. 3. Романовой // Сов. Чувашия. - 1988. - 6-7 нояб.

Статьи, опубликованные в периодической печати. Рецензии

Тимĕр-тăмăр ăстисем: Фельетон // Пионер сасси. - 1967. - 24 июль.

Петров В. Йĕрсем çапла татăлаççĕ // Ком. ялавĕ. - 1967. - 14 апр.

Йăла ыйтăвĕ - пĕтĕм общественность ĕçĕ // Ком. ялавĕ. - 1968. - 2 апр.

Çемье журналĕ // Ком. ялавĕ. - 1968. - 31 март.

Чĕрене тунсăх ан пустăр // Ком. ялавĕ. - 1968. -  22 март.

Ялти стройкăсенче // Ком. ялавĕ. - 1969. - 19 окт.

Перекетлĕхшĕн кĕрешеççĕ // Ком. ялавĕ. - 1969. - 13 дек.

Канăçа пĕлмесĕр // Ком. ялавĕ. - 1969. - 22 окт.

Суккăр чĕре: Çынпа çын хушшинчи хутшăнусем çинчен // Ком. ялавĕ. - 1969. - 6 авг.

Марианна çĕршывĕнче: Франци çинчен // Ком. ялавĕ. - 1969. - 16-18 сент.

Кулленхи задачăсемпе тачă çыхăнтарса // Ком. ялавĕ. - 1969. - 25 сент.

Амăшĕн халалĕ // Ком. ялавĕ. - 1970. - 20 дек.

Закон ячĕпе, чĕре хушнипе // Ком. ялавĕ. - 1970. - 5 дек.

Ялйыш савакан çынсем // Ком. ялавĕ. - 1970. - 10 окт.

Сумкасем тата туллирех пулĕç... // Ком. ялавĕ. - 1970. - 4 сент.

Хăвăнтан тараймăн // Ком. ялавĕ. - 1970. - 16 сент.

Закон ячĕпе // Ком. ялавĕ. - 1970. - 13 авг.

Ĕмĕтĕмĕр çитсе пырать // Ком. ялавĕ. - 1970. - 26 июль.

Хула таса та илемлĕ пултăр // Ком. ялавĕ. - 1970. - 30 сент.

Салтак çулĕ // Ком. ялавĕ. - 1970. - 1 апр.

Командировкăри çын // Ком. ялавĕ. - 1970. - 1 февр.

Йывăр самантра // Ком. ялавĕ. - 1971. - 20 нояб.

Отпускри çын // Ком. ялавĕ. - 1971. - 5 окт.

Пултарулăх // Ком. ялавĕ. - 1971. - 22 дек.

Йыхравсем каяççĕ Шуршăлтан // Пионер сасси. - 1971. - 12 июль.

Культурăллă çын-и эсĕ? // Пионер сасси. - 1971. - 20 апр.

Каçарĕ-ши Фемида? // Пионер сасси. - 1971. - 5 май.

Тăван Çĕршыва юратăр // Пионер сасси. - 1971. - 1 июль.

Ылтăн çăраççи // Пионер сасси. - 1971. - 13 март.

Çын ĕç шырать пулсан... // Ком. ялавĕ. - 1971. - 27 янв.

Тăвалла çулпа // Ком. ялавĕ. - 1973. - 26 окт.

Хисепе тивĕçлĕ // Ком. ялавĕ. - 1974. - 14 февр.

Асăрханулăх, тимлĕх кирлĕ // Ком. ялавĕ. - 1974. - 3 апр.

Хуçи пур, йĕрки çук: Фельетон // Ком. ялавĕ. - 1974. - 23 июнь.

Пĕр урапаллă машина: Фельетон // Ком. ялавĕ. - 1974. - 29 июнь.

Ылтăн арча // Ком. ялавĕ. - 1974. - 14 апр.

Икĕ хут иккĕ миçе пулать? // Ком. ялавĕ. - 1974. - 28 июль.

Пÿрт умĕнчи чечексем // Ком. ялавĕ. - 1974. - 14 сент.

Хăв сăпкуна ан ман // Тăван Атăл. - 1974.  - № 12. - С.42-47.

Хăнасем ăçта çухалнă?: Фельетон // Ком. ялавĕ. - 1974. - 30 нояб.

Авăнмасăр, вăй хумасăр // Ком. ялавĕ. - 1975. - 22 июнь.

Май çул çинче // Ком. ялавĕ. - 1975. - 21 май.

Ешерччĕр, кашлаччăр садсем // Тăван Атăл. - 1975. - № 7. - С. 69-73.

Йăван машина сутать: Фельетон // Ком. ялавĕ. - 1975. - 26 авг.

Ывăлĕн медалĕ // Ком. ялавĕ. - 1975. - 25 сент.

Пингвинсен çĕршывĕнче // Пионер сасси. - 1975. - 22 июль.

Биологи лабораторийĕнче // Ком. ялавĕ. - 1975. - 30 янв.

 «Тарье» тата кримплен кĕпе: Фельетон // Ком. ялавĕ. - 1975. - 2 март.

Çынсемпе чечексем // Тăван Атăл. - 1976. -  № 9. - С.71-74.

Хыпарсăр çухалнисем // Ком. ялавĕ. - 1976. - 7 июль.

Сăпайлăх урокĕсем // Хатĕр пул. - 1977. - № 1. - С.19-20.

Тарăн çăлкуç: Очерк // Ялав. - 1977. - № 5. - С.25-26.

Тĕтреллĕ каç // Ялав. - 1977. - № 12. - С.15.

Пирĕн кăмăл // Ялав. - 1977. - №1. - С.9.

Хитре юлташ: Сăпайлăх шкулта // Пионер сасси. - 1978. - 30 май.

Ялти культура чиккисем // Таван Атăл. - 1978. - № 10. - С.72-74.

Кĕвĕçÿ // Ялав. - 1979. - № 9. - С.25.

Алран кайми аки-сухи: Очерк // Ялав. - 1977. - № 2. - С.21-22.

Нихçан манми кунсем // Ком. ялавĕ. - 1979. - 6 июль.

Асрах эсĕ, Алтай // Ялав. - 1980. - № 1. - С.30-31.

Мĕн хак тăрать парне? // Пионер сасси. - 1980. - 1 март.

Пурнăç кĕнеки // Ком. ялавĕ. - 1980. - 2 нояб.

Тролль тĕкĕрĕн ванчăкĕсем // Пионер сасси. - 1981. - 10 март.

Тăван килтен те хаклă // Ялав. - 1981. - № 5. - С.23.

Ушакри йĕрсем // Ялав. - 1981. - № 12.-  С.25-26.

Кĕр мăнтăрĕ: Очерк // Ялав. - 1981. - № 2. - С.2-3.

Пурлăх тата чунлăх // Ялав. - 1982. - № 3. - С.24-26.

Турта туллин Шур лаша // Ялав. - 1982. - № 10. - С.30-31.

Тутă пулнăран мар-и? // Ком. ялавĕ. - 1982. - 3 февр.

Паха парне // Ком. ялавĕ. - 1983. - 2 янв. - Рец.: на кн. «Краснознаменный Дальневосточный». - Хабаровск, 1972.

Халăх  йăлине манас марччĕ // Ком. ялавĕ. - 1983. - 14 янв.

Ача кама юлать? // Ялав. - 1983. -  № 8. - С.22-23.

Пуриншĕн те пĕр хĕвел // Ком. ялавĕ. - 1984. - 6 нояб.

Çула тухма хатĕр // Ком. ялавĕ. - 1984. - 4 апр.

Ял тунсăхĕ // Ком. ялавĕ. - 1984. - 25 апр.

Яшлăх хастарĕ ан сÿнтĕр // Ком. ялавĕ. - 1985. - 20 янв.

Ўсĕр лайах-и, ypă лайах-и? // Ком. ялавĕ. - 1985. - 19 июнь.

Икĕ калав // Тăван Атăл. - 1985. - № 7. - С.30-44.

Юр çинчи чечексем // Ялав. - 1985. - № 8. - С.24-25.

Пуçламăш çул // Ком. ялавĕ. - 1986. - 3 янв.

Литература – виçĕмсĕр çĕнелÿ // Тăван Атăл. - 1988. - № 4. - С.54-58.

Пĕрлехи тивĕç // Ком. ялавĕ. - 1989. - 6 май.

Тĕтĕм сÿннĕ килсем // Тăван Атăл. - 1988. - №4. - С.1-5; 1989. - № 4. - С.51-60.

*   *   *

Люди без Родины // Сов. Чувашия. - 1969. - 18 окт.

Радость его жизни // Сов. Чувашия. - 1969. - 22 окт.

Французкие этюды // Молодой коммунист. - 1970. - 3 февр.

Слово о матери // Молодой коммунист. - 1971. - 6 апр. - Рец. на кн.: «Мама»: сборник. М., 1971.

Путь к мастерству // Учительская газета. - 1973. - 15 февр.

Гости из Венгрии // Известия. - 1973. - 11 окт.

Пояса безопасности // Известия. - 1974. - 19 марта.

Волшебники из третьего «Д» // Сов. Чувашия. - 1974. - 24 дек.

Человек из деревни // Дружба. - 1975. -  № 20. - С.172-184.

Негодные уроки // Сов. Чувашия. - 1976.-  6 мая.

Здравствуйте, дети! // Сов. Чувашия. - 1979. - 10 июня.

На родине Шукшина: Из путевого блокнота // Сов. Чувашия. - 1979. - 5 авг.

А что за вещами? // Сов. Чувашия. - 1981. - 28 июня.

Лошадь на распутье // Сов. Чувашия. - 1982. - 18 сент.

Сотвори свою биографию // Сов. Чувашия. - 1985. - 17 марта.

Мир и дети // Сов. Чувашия. - 1986. - 1 июня.

Невестка // Сов. Чувашия. - 1987. - 29 авг.

 Переводы

Пертту П. Тавăру: Калав / В. Петров куçарнă // Ялав. - 1982. - № 4. - С.21-22.

Тарнавский В. Алибаба: Калав / Украинлăран В. Петров куçарнă // Ялав. - 1984. - № 12. - С.17-19.

Ешки А. Хĕрача: Калав / В. Петров куçарнă // Ком. ялавĕ. - 1984.- 22 июнь.

Исаев А.Чакак: Калав / В. Петров куçарнă // Ялав. - 1985. - № 12. - С.6-7.

Гаффар А. Ватă ăшши: Калав / Тутарларан В. Петров куçарнă // Ялав. - 1986. - № 5. - С.14-15.

Рыбаков И. Виççĕмĕш ытлашши / В. Петров куçарнă // Ялав. - 1986.  - № 12. - С.24-25.

Егоров П. Хурлăхан шăрши: Калав / В. Петров куçарнă // Ялав. - 1987. - № 7. - С.20-21.

Воронин Г. Тĕлпулу: Калав / Вырăсларан В. Петров куçарнă // Ялав. - 1987. - № 12. - С.6-7.

 Литература о жизни и деятельности

Полкачев С. «Кăмăл ăшши» // Ком. ялавĕ. - 1977. - 4 март.

Пахматов В. «Салтак сăнÿкерчĕкĕ» // Пионер сасси. - 1977. - 23 июнь.

Ефимов Ю. Произведенийĕсенче - ял пурнăçĕ // Ком. ялавĕ. - 1986. - 26 окт. - Рец. на кн.: Петров В.П. Хăнасем. - Шупашкар, 1985.

Ставский M. Çын чунне туйса // Ком. ялавĕ. - 1987. - 5 дек. - Рец. на кн.: Петров В.П. Инкеклĕ сунар. - Шупашкар, 1987.

Силэм Ю. Литература - вĕçĕмсĕр çĕнелÿ: Интервью // Тăван Атăл. - 1988. - № 4. - С.54-58

Ставский М. Пысăк шанăç: В.П. Петров прозаик 50 çул тултарнă май // Ком. ялавĕ.-  1989. - 25 нояб.

Ахрат И. Ан сÿнтĕр тĕтĕм килсенче: В. Петров писатель 50 çул тултарнă май // Тăван Атăл. - 1989.  - № 11. - С.10-13.

*   *   *

Катаева Т. Маленькие истории // Сов. Чувашия. - 1987. - 6 мая. - Рец. на кн.: Петров В.П. Осенняя метель: Повести. - М., 1986.

Ставский М. По восходящей // Сов. Чувашия. - 1988. - 14 сент.

  

 Кузьма Чулгась

(Афанасьев Кузьма Афанасьевич)

(1907-1971)

Кузьма Афанасьевич Чулгась родился 27 июня 1907 года в д. третьи Вурманкасы Цивильского райлна Чувашской АССР в бедной крестьянской семье. Начальное образование получил в Первостепановской начальной школе Цивильского района. В 1920- 1921 годах воспитывался в детских домах Горьковской области. В 1923 году он поступил в Цивильскую школу второй ступени, где активно включился в работу комсомольской организации и стал одним из активных корреспондентов «Трудовой газеты» и газеты «Канаш».

В 1925-1928 годах писатель работает секретарем сельского совета в родной деревне, где по его инициативе была организована комсомольская ячейка. В 1927 году К. Чулгась был делегатом Четвертого всесоюзного съезда рабселькоров, созванного по инициативе Центрального Комитета КПСС. В 1928 году был выдвинут на работу в редакцию центральной чувашской газеты «Чăваш хресенĕ» («Коммунар»). Одновременно учился на вечернем отделении Института журналистики имени газеты «Правда». С тех пор вся его жизнь связана с работой в печати. Более тридцати лет он трудился на посту редактора издательства и радио. В годы Великой Отечественной войны работал нальником главмета по Чувашской АССР.

Начало литературной деятельности относится к тридцатым годам. Широкую известность Чулгасю принесли его «Сказки охотника» (1934). Увлеченность детским миром, его страстями, думами, горестями и радостями составляет одно из главных достоинств произведений писателя. Лучшие из них - «Сказки охотника» (1936), «Гера» (1938), «Миша» (1942), «Жадный кот» (1944), «Утка-чирок» (1946), «Поднасок» (1955), «Почетные гости» (1959).

К. Чулгась проявил себя как вдумчивый и серьезный переводчик. Им переведены на чувашский язык произведения Д. Свифта, Д. Мамина-Сибиряка, А. Гайдара, В. Немцова, И. Кожедуба и других.

Его книги изданы и на русском языке. С 1936 года К. Чулгась был членом Союза писателей СССР.

Умер 19 июля 1971 года в городе Чебоксары.

  Книги

Лапшу Çтаппанĕ: Калав. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1937. -  20 с.

Сунарçă халапĕсем. - Шупашкар. Чăвашгосиздат, 1937. - 96 с.

Упа тытни. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1939. - 18 с.

Çамрăк патриотсем: Калавсем. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1939. - 20 с.

Лапшу Çтаппанĕ. - 2 изд. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1939. - 18 с.

Арăслан тытни: Халап. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1940. - 16 с.

Масар ялĕсем: Пĕр пайлă комедии. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1941. - 38 с.

Сунарçă халапĕсем. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1944. - 118 с.

Ăсан тытни: Юмах. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1944. - 11 с.

Ĕмĕтсĕр кушак аçи: Юмах. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1944. - 7 с.

Шăркалчă кăвакал: Калав. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1944. -18 с.

Юлхав кушак аçи: Калав. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1948. - 32 с.: ил.

Кĕтÿ ачи: Калав. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1955. - 16 с.

Сунарçă халапĕсем. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1956. - 68 с.

Чаплă хăнасем: Кулăшла калавсем. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1961. - 44 с.

Юлхав кушак аçи: Калав. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1961. - 16 с.

Пулăçă халапĕсĕм: Калавсем. - Шупашкар: Чăвашигосиздат, 1962. - 52 с.

Сунарçă халапĕсем. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1964. - 80 с.

Кĕтÿ ачи: Повесть. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1964. - 30 с.

Хăвăл каска: Калавсем, пьеса. - Шупашкар: Чăваш кĕнеке изд-ви. 1968. - 112 с.

Сунарçă халапĕсем. - Шупашкар: Чăваш кĕнеке изд-ви, 1973. 73 с.

Кĕтÿ ачи: Повесть, калавсем, юмахсем. - Шупашкар: Чăваш кĕнеке изд-ви, 1980. - 112 с.

*    *   * 

Сказки охотника. - Чебоксары: Чувашгосиздат, 1944. - 103 с.

Охота на льва. - Чебоксары: Чувашгосиздат, 1944. - 10 с.

Дядя Сережа: Рассказы. - Чебоксары: Чувашгосиздат, 1944. - 19 с.

Сказки охотника. - Чебоксары: Чувашгосиздат, 1958. - 71 с.

Сказки охотника. - Чебоксары: Чувашгосиздат, 1963. - 80 с.

Сказки охотника. - Чебоксары: Чувашгосиздат, 1989. - 75 с.: ил.

  Художественные произведения и статьи из периодическиж изданий и сборников

Хĕрÿллĕ кунсем: Калав. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1936. - 116 с.

Икĕ çыру: Ĕç паттăрĕсем. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1935. - 110 с.: ил.

Ун çинчен Мускав пĕлет: Çĕнелнĕ ял. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1935. - 160 с.: ил.

Мастер Ольга Данилова // Ком. ялавĕ. - 1958. - 9 март.

Çĕнĕ комендант: Калав //  Тăван Атăл. - 1959. - № 3. - С.58-60.

Чаплă хăнасем: Калав // Тăван Атăл. - 1959. - № 2. - С.44-47.

Ямаш вăрманĕнче: Калав // Пионер сасси. - 1967. - 27 июнь.

Çичĕ çулхи кĕтÿçĕ // Тăван Атăл. - 1967. -  № 3. - 67 с.

Манми сăнарсем: В. Алендей писатель пултарулăхĕ çинчен // Ялав. - 1968. - № 1. - С.29-30.

Ямаш вăрманĕнчи ăсансене пурне те хам хыççăн ертсе килтĕм // Хатĕр пул. - 1977.-  № 4. - С.24-25.

*   *   *

Охота на тетеревов //  Молодой коммунист. - 1957. - 17 июля.

 Переводы

Ильин М. Мĕншĕн çĕр пин / К. Чулкаç куçарнă. - Шупашкар: Чавашиздат, 1936. - 110 с.: ил.

Дуров В.П. Манăн кайăксем / К. Чулкаç куçарнă. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1940. - 112 с.: ил.

Золотовский К. Шыв айĕнчи мастерсем / К. Чулкаç куçарнă. - Шупашкар: Чăвашгосиздат,  1947. - 104 с.: ил.

Верн Жюль. Çĕр варрине анса курни: Роман / К. Чулкаç куçарнă. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1947. - 227 с.: ил.

Гайдар А. Шкул. Тимурпа унăн команди / К. Чулкаç куçарнă. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1949. - 234 с.

Дуров В.Л. Манăн кайăксем / Вырăсларан К. Чулкаç куçарнă. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1953. - 152 с.: ил.

Свифт Д. Лемиэль Гулливер çулçÿренисем: Ачасем валли / Вырăсларан И. Урки тата  К. Чулкаç куçарнă. - Шупашкар: Чăвашгосиздат,  1954. - 368 с.: ил.

Водопьянов М. Поляр летчикĕ: Калавсем / К. Чулкаç куçарнă. - Шупашкар: Чăвашгосиздат,  1955. - 248 с.: ил.

Немцов В. Шыв тĕпĕнчи ылтăн: повесть / К. Чулкаç куçарнă. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1956. - 315 с.

Водопьянов М. Валерий Чкалов / К. Чулкаç куçарнă. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1959 . - 215 с.

 О нем и его творчестве

Дедушкин Н. Сунарçă халапĕсем // Сунтал. - 1938. -  № 4.

Алендей В. Ачасен çывăх тусĕ // Ялав. - 1957. - № 7.

Пласкин Г. Ачасен юратнă писателĕ // Тăван Атăл. - 1957. - № 4. - С.112-113.

Иванов Н. Ача-пăча писатĕлĕн çĕнĕ калавĕсем // Ком. ялавĕ. - 1961. - 20 дек.

Малов А. Ачасен юратнă писатĕлĕ // Ялав. - 1967.  - № 7.

Муратов Л. Куçма Чулкаç // Чăваш календарĕ. - 1967.

Шингарев В. Ачасен юратнă тусĕ // Пионер сасси. - 1967. - 27 июнь.

Юрьев М. Пурнăҫ илемĕпе хавхаланса // Ком. ялавĕ. - 1967. - 2 июль.

Иванов Н. Паян, ыран, тата 100 çул иртсен // Ком. ялавĕ. - 1969. - 21 май.

Куçма Чулкаç: некролог // Ком. ялавĕ. - 1971. - 21 июль.

Сениэль М. Лапшу Çтаппанĕ - зоологи сачĕн директорĕ // Тăван Атăл. - 1973. - № 10.-  С.77-78.

Тимаков В. Манăçми кĕнекесем: Куçма Чулкаç çуралнăранпа 70 çул çитнĕ май // Тăван Атăл. - 1977. -  № 7. - С.78.

Юрьев М. Ачасен юратнă писателĕ // Хатĕр пул. - 1977. - № 4. - С.23.

Юрьев М. Ачасен тусĕ // Ком. ялавĕ. - 1977. - 2 июль.

Бурнаевский В. Хĕрĕх пăчăр тытакан // Тăван Атăл. - 1983. - № 8. – С.69.

Алендей В. Манăçми тусĕсем: К. Чулкаç çуралнăранпа 80 çул çитнĕ май // Тăван Атăл. - 1987. - № 6. - С.66-67.

Никитин В. Ырă ячĕ чыслă // Ком. ялавĕ. - 1987. - 28 июнь.

Ялгир П. Ача-пăча литературин классикĕ // Пионер сасси. - 1987. - 27 июнь.

Давыдов-Анатри В. Асран кайми Куçма Чулкаç // Капкăн. - 1988. - № 8. - С.8.

*   *   *

Федотов М. Сказки охотника Степана // Сов. Чувашия. - 1959. - 15 февр.

Юрьев М. Кузьма Чулгась // Юрьев М. Чувашские писатели. - Чебоксары: Чувашгосиздат, 1964.

Кузьма Чулгась: некролог // Сов. Чувашия. - 1971. - 21 июля.

 

Эсхель

Аркадий Александрович

(1914-1992)

Эсхель Аркадий Александрович родился 10 февраля 1914 года в деревне Янзакасы Цивильского района ЧАССР в семье сельского учителя.

В 1928 году окончил Сектершинскую школу-семилетку Татарской АССР и поступил в Чистопольский сельскохозяйственный техникум, по окончании которого работал секретарем волостного комитета комсомола, председателем колхоза, заведующим отделом пропаганды райкома ВЛКСН, секретарем комитета комсомола совхоза «Красный восток» в Татарской АССР. В то же время заочно окончил два курса педагогического института в Казани.

С 1934 по 1940 год А. Эсхель работал в редакции газеты «Канаш» заведующим отделом культуры. В январе 1940 года был избран председателем правления Союза писателей Чувашии. В годы Великой Отечественной войны поэт заведует отделом пропаганды и агитации газеты «Коммунизм ялавĕ», затем работает заместителем редактора, одновременно руководит правлением СП ЧАССР и редактирует альманах «Илемлĕ литература» (нынче журнал «Тăван Атăл»).

В 1950-1952 г. работал начальником управления по делам искусств при Совете Министерств ЧАССР и редактором журнала «Ялав». В феврале 1947 года избирался депутатом Верховного Совета ЧАССР. В 1948-1952 г. он - член Чувашского обкома КПСС.

Первые произведения А. Эсхеля были опубликованы в начале 30-х годов. В 1936 году выходит его первый сборник стихов «Добрый день».

В годы Великой Отечественной войны поэт написал много стихотворений и очерков о трудовом подвиге советских людей. Широкую известность писателю принесла его поэма «Орел» (1944) о чувашском летчике, Герое Советского Союза Ф. Орлове.

В послевоенные годы А. Эсхель преимущественно пишет рассказы, которые представлены в сборниках «Красота жизни», «Песня в долине», «Родной дом», «Иван Хастар». Отдельными книгами вышли его очерки «В социалистическом городе», «Дружба», «Колхозный агроном». Большое место в его творчестве занимает повесть «Солнечный дождь» (1965), в которой он воспевает трудовой подвиг и дружбу колхозной молодежи.

А. Эсхель проявил свои способности и в драматургии. Им написаны пьесы «Земля и небо голубое», «Солнечный сад», «Кремень», «Три свадьбы».

Активно работает он также в жанре сатиры и юмора, выступает как переводчик. Им переведены на чувашский язык стихотворения А. Пушкина, Н. Некрасова, Т. Шевченко, И. Франко, роман А. Фадеева «Молодая гвардия».

На страницах республиканской периодической печати А. Эсхель часто выступает со статьями на литературные темы. Его лучшие литературно-критические статьи вошли в сборник «Чувашская советская литература».

Чувашскими композиторами написано много песен на его стихи.

Литературная и общественная деятельность А. Эсхеля отмечена двумя орденами «Знак Почета», орденом Трудового Красного Знамени, Почетными грамотами.

 Книги

Эсхель A.A. и др. Малтанхи утăмсем: сăвăсем. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1934. -  81 с.

Ырă кун. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1936. - 72 с.

Калавсем. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1938. - 60 с.

Çĕнтерÿçĕсем: сăвăсем. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1938. - 110 с.

Атăл: сăвăсем. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1940. - 76 с.

Икĕ герой: очерксем. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1940. - 48 с. 

Телей: сăвăсем. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1940. - 105 с.

Пĕчĕкçĕ строительсем: сăвăсем. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1941. - 20 с.: ил.

Ылтăн алăсем. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1944. - 8 с.

Вырăс хăярĕ. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1944. - 10 с.

Кăвак дивизи. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1944. - 12 с. 

Ăмăрткайăк: поэма. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1944. - 103 с.: ил.

Тимур тусĕсем: сăвăсем. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1945. - 33 с.: ил.

Республика çулĕ: поэма. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1946. - 19 с.

Хĕвел пахчи: пьеса. - Шупашкар:  Чăвашгосиздат, 1947. - 84 с.

Социализм хулара: очерк. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1947. - 23 с.

Чăваш совет литератури: статьясем. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1948. - 136 с.

Хĕрлĕ çăлтăр: сăвăсем. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1948. - 27 с.

Пурнăç илемлĕ: калавсем. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1948. - 242 с.

Вут чулĕ: пьеса. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1952. - 44 с.

Йăлăмри юрă: калавсем. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1955. - 178 с.: ил.

Виçĕ туй: пьеса. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1955. - 67 с.

Çулсем: сăвăсем. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1956. - 72 с.: ил.

Туслăх: очерк. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1958. - 40 с.: ил.

Тăван кил: калавсем. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1959. - 116 с.

Ашшĕпе ывăлĕ: калавсем. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1959. - 38 с. 

Ăмăрткайăк: поэма. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1961. - 112 с.: ил.

Колхоз агрономĕ: очерк. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1961. - 80 с. 

Авăн уйăхĕ: сăвăсем. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1962. - 32 с.

Хастар Иван: калавсем. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1963. - 160 с.

Çĕр сĕткенĕ: очерк. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1963. - 76 с.: ил.

Хĕвеллĕ çумăр: повесть. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1965. - 288 с. 

Кӳршĕсем: калавсем. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1966. - 180 с.

Аттепе пĕрле: сăвăсем. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1967. - 96 с.

Çĕрлехи тăвăл: калавсем. - Шупашкар: Чăваш кĕнеке изд-ви, 1970. - 200 с.

Тарăн суха: калавсем. - Шупашкар: Чăваш кĕнеке изд-ви, 1974. - 264 с.: ил.

Поэт кунçулĕ: жизнь и творчество С.В. Эльгера. - Шупашкар: Чăваш кĕнеке изд-ви, 1974. - 64 с.: ил.

Атăл çинче: калавсемпе повеçсем. - Шупашкар: Чăваш кĕнеке изд-ви, 1975. - 368 с.

Вăхăт таппи. Çулсем, çынсем, сăнсем: статьясем. - Шупашкар: Чăваш кĕнеке изд-ви, 1982. - 304 с.

Акăшсем таврăнаççĕ. - Шупашкар: Чăваш кĕнеке изд-ви, 1983. - 528 с. 

Çул хыççăн çул: сăвăсемпе поэмăсем. - Шупашкар: Чăваш кĕнеке изд-ви, 1984. - 272 с.

Тамаша: мыскараллă калавсем. - Шупашкар: Чăваш кĕнеке изд-ви, 1988. - 191 с.

*   *   * 

Путь республики: поэма. - Чебоксары: Чувашгосиздат, 1945. - 24 с.

Путь республики: поэма. - Чебоксары: Чувашгосиздат, 1946. - 19 с.

В социалистическом городе: очерк. - Чебоксары: Чувашгосиздат, 1947. - 23 с.

Радуга над Волгой: стихи. - Чебоксары: Чувашгосиздат, 1950. - 106 с.

После пленума: рассказ. - Чебоксары: Чувашгосиздат, 1953. - 23 с.: ил.

Орел: поэма. - Чебоксары: Чувашгосиздат, 1977. - 79 с.: ил.

 Отдельные произведения и статьи из сборников и периодических изданий. Рецензии

Тĕкĕр умĕнче. - Шупашкар: КПСС Чăваш обкомĕн изд-ви, 1970. - 72 с.: ил. - (Биб-чка «Капкана»; № 9).

Юрлакан шăнкăрав: сатирăпа юмор. - Шупашкар: КПСС Чăваш обкомĕн изд-ви, 1970. - 64 с.: ил. - (Биб-чка «Капкана»; № 1).

Кайăк сăмси: сатирăпа юмор. - Шупашкар: КПСС Чăваш обкомĕн изд-ви, 1984. - 64 с. - («Капкăн биб-ки»; № 1) .

Сăвăсем. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1938. - 128 с.

Эсхель A.A., Долгов В.К. В. Иванов пурнăçĕпе пултарулăхĕ // Иванов К.В. Нарспи. - Шупашкар: Чăвашгосиздат,  1947. - 99 с.

Вут чулĕ: пьесăсем. - Шупашкар: Чăвашгосиздат,  1953. - 352 с.

Ĕмĕр пĕрле // Ĕмĕр пĕрле. Украина совет писателĕсен произведенийĕсем. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1954. - 6 с.

Поэт кун-çулĕ // Элкер С. В. Çырнисен пуххи. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1960. - С.3-20.

Ĕçĕм-хĕлĕм // Литература вучахĕ. - Шупашкар: Чăваш кĕнеке изд-ви, 1986. - С.61-69.

Тарăн суха // Ялав. - 1953. - № 9. - С.6-9.

Сталин - халăх чĕринче // Ялав. - 1953. - № 3. - С.17.

Виçĕ туй // Тăван Атăл. - 1953. - 2 кĕнеке. - С.21-72.

Çурхи Атăл: сăвă // Ялав. - 1953. - № 4. - С.9.

Чăнлăх ялавĕ: сăвă // Ялав. - 1953. - № 5. - С.15.

Халăх юрлать // Ялав. - 1953. - № 7. - С.12-17.

Тăванлăх ялавĕ // Ком ялавĕ. - 1954. - 17 янв.

Райком секретарĕ // Ком. ялавĕ. - 1954. - 5 март.

Константин Иванов // Ком. ялавĕ. - 1954. - 31 янв.

Сĕнтĕр хыпарĕсем // Ком ялавĕ. - 1955. - 25, 29 май.

Совет халăхĕн аслă поэчĕ // Ялав. - 1955. - № 4. - С.З.

Чун хаваслăхĕ // Ялав. - 1955. - № 12. - С.27-29.

Икĕ студент: калав // Ялав. - 1955. - № 6. - С.3-8.

Çурхи çил-тăман: калав // Ялав. - 1955. - № 2. - С.5-8.

Çула тухас умĕн: сăвă // Ялав. - 1955. - № 9. - С.2.

Лектор: калав // Капкăн. - 1956. - № 3. - С.3.

Хĕл Мучипе художник: сăвăсем // Капкăн. - 1956. - № 5. - С.2.

Тарăн суха // Ялав. - 1953. - № 9. - С.6-9.

Сталин - халăх чĕринче // Ялав. - 1953. - № 3. - С.17.

Виçĕ туй // Тăван  Aтăл. - 1953. - № 4. - С.9.

Чăнлăх ялавĕ: сăвă // Ялав. - 1953. - № 5. - С.15.

Халăх юрлать // Ялав. - 1953. - № 7. - С.12-17.

Тăванлăх ялавĕ // Ком. ялавĕ. - 1954. – 17 янв.

Райком секретарĕ // Ком. ялавĕ. - 1954. – 5 март.

Константин Иванов // Ком. ялавĕ. - 1954. – 31 янв.

Сĕнтĕр хыпарĕсем // Ком. ялавĕ. - 1955. – 25 май.

Совет халăхĕн аслă поэчĕ // Ялав. - 1955. - № 4. - С.3: портр.

Чун хаваслăхĕ // Ялав. - 1955. - № 12. - С.27-29.

Икĕ студент: калав // Ялав. - 1955. - № 6. - С.3: ил.

Çурхи çил-тăман: калав // Ялав. - 1955. - № 2. - С.5-8.

Çула тухас умĕн: сăвă // Ялав. - 1955. - № 9. - С.2.

Лектор: калав // Капкăн. - 1956. - № 3. - С.3.

Хĕл Мучипе художник: сăвăсем // Капкăн. - 1956. - № 5. - С.2.

Композитăрсене // Капкăн. - 1956. - № 5. - 7 с.

Туссем // Ком. ялавĕ. - 1956. - 5 дек.

Писатель çулĕ // Ком ялавĕ. - 1956. - 17 нояб.

Улăхра: калав // Ком. ялавĕ. - 1956. - 1 июль.

Хĕвеле çутатма чарас çук // Ком. ялавĕ. - 1956. - 9 сент.

Хамăр алăна: очерк // Ком. ялавĕ. - 1956. - 10 июль.

Коммунистсен паянхи ĕçĕ // Ком. ялавĕ. - 1956. - 27 сент.

Сĕнтĕр хыпарĕсем // Ком. ялавĕ. - 1956. - 5 июль.

Кăмăл: калав // Ком. ялавĕ. – 1956. - 1 янв.

Халăх шухăшĕ // Ком. ялавĕ. - 1956. - 16 март.

Туслăх: очерк // Ялав. - 1956. - № 11. - C.6-11.

Ĕçчен хĕрсем: очерк // Ялав. - 1956. - № 3. - С.6-9.

Халăх юрăçи // Ялав. - 1956. - № 5. - С.30-31.

Пĕлĕш: калав // Ялав. - 1956. - № 9. - С.12-17.

Çĕнĕ пÿрт: калав // Ялав. - 1956. - № 1. - С.4-6.

Хамăр ялта: сăвă // Ялав. - 1956. - № 4. - С.1.

Ылтăн кĕркунне: сăвă // Ялав. - 1956. - № 10. - С.2

Ачасем валли: сăвăсем // Ялав. - 1956. - № 2. - С.28.

Альбом сăвви // Капкăн. - 1957. - № 1. - С.5.

Юлташла тăрăхласа // Капкăн. - 1957. - № 2. - С.6.

Эй, ку, яра пар... // Капкăн. - 1957. - № 8. - С.6.

Çуркунне кунта юр çунă: сăвă // Ялав. - 1957. - № 8. - С.4.

Халăх: Сăвă // Ялав. - 1957. - № 7. - С.12.

Кăшман йÿçĕм çарăхра... // Ком. ялавĕ. - 1957. – 19 июль.

Çурхи кун çитсе тăруçăн...: сăвă // Капкăн. - 1957. - № 4. - С.4.

Хĕрарăм алли: калав // Ялав. - 1957. - № 4. - С.11-14.

Хăюллăрах утмалла: рецензии // Ком. ялавĕ. - 1957. - 31 янв.

Ваттипе çамрăкки: калав // Ком ялавĕ. - 1957. - 1 янв.

Йăмăк: сăвă // Ком. ялавĕ. - 1957. - 8 март.

Тăван сăмах: сăвă // Ком ялавĕ. - 1957. - 17 февр.

Роза тусĕсем // Ком. ялавĕ. - 1957. - 10 февр.

Аслă çулпа улах сукмаксем // Ком. ялавĕ. - 1957. - 14 март.

Туссен çырăвĕсем // Ялав. - 1957. - № 3. - С.4

Тĕплĕнрех шухăшласан // Ком. ялавĕ. - 1957. - 27 июль.

Ял илемĕ // Ком. ялавĕ. - 1957. -13 июль.

Ветерансем: очерк // Ком. ялавĕ. - 1957. - 4 авг.

Хурçă гварди // Ком. ялавĕ. - 1957. - 28 авг.

Ирхи сывлăм: калав // Ком. ялавĕ. - 1957. - 21 сент.

Пăла шывĕ хĕрринче: очерк // Ялав. - 1957. - № 10. - С.10-11.

Лайăх сăвăсем кирлĕ // Ком. ялавĕ. - 1957. - 31 дек.

Эпир - коммунистсем: сăвă // Ялав. - 1958. - № 12. - С.1.

Кĕрхи сансем: сăвă // Ялав. – 1958. - № 9. - С.1.

Сулхăнра: сăвă // Капкăн. - 1958. - № 14. - С.2.

Режиссер ĕçĕ // Ком. ялавĕ. - 1958. - 13 апр.

Юрă ăсти // Ком. ялавĕ. - 1958. - 22 май.

Аппăшĕ: калав // Ком. ялавĕ. - 1958. - 31 май; 3,6,8,11июнь.

Истори утăмĕ // Ком. ялавĕ. - 1958. - 22 апр.  

Юлташла тăрăхлaca // Kaпкăн. - 1958. - № 8. - С.3.

Чăваш художникĕсен Союзне... юлташла тăрăхласа // Капкăн. - 1958. - № 10. - С.6-7.

С. Асланăн «Ахрат» романĕ: рецензии // Ком. ялавĕ. - 1958. - 11 февр.

Савăнăç шыраса... // Ком. ялавĕ. - 1958. - 16 февр.

М.Я. Сироткина, Ф.С. Васильева юлташла тăрăхлани // Капкăн. - 1958. - № 2. - С.7.

Суйлав такмакĕсем // Капкăн. - 1958. - № 5. - С.3.

Такмаклар-ха хальхинче тĕнчери ĕçceм  çинчен // Капкăн. - 1958. - № 3. - С.5.

Герой ачасем патĕнче // Ком. ялавĕ. - 1958. - 19 февр.

Аса килнĕ сăвă-юрă // Ялав. - 1959. - № 5. - С.30.

Авăн уйăхĕ: сăвă // Ялав. - 1959. - № 8. - С.1.

Чаршав уçăлсан // Капкăн. - 1959. - № 20. - С.8.

Тăван ял такмакĕсем // Ком. ялавĕ. - 1960. - 4 дек.

Сăмах патăн пулсан // Капкан. - 1960. - № 2,3. - С.2.

Тимĕр кĕрепле: савă // Капкăн. - 1960. - № 22. - С.4.

Уй-хир такмакĕсем // Капкăн. - 1960. - № 14. - С.З-4; С. 6-9.

Кремль - Эйфель: сăвă // Капкăн. - 1960. - № 7. - С.2.

Пăла шывĕ - кĕмĕл шыв // Капкăн. - 1960. - № 8. - С.3-4.

Мирлĕ ĕç çapĕ: сăвă // Капкăн. - I960. - № 3. - С.2.

Пирĕн хĕрсем: сăвă // Капкăн. - 1960. - № 5. - С.2.

Емĕт çутипе // Ялав. - 1967. - № 4. - С.26-27.

Çуралнă çĕршыв // Пионер сасси. - 1967. -  8 апр.

Лирикăллă новеллăсем // Ком. ялавĕ.  - 1967. -  3 июнь.

Юбилей çумĕнчи çуркунне // Ком. ялавĕ. - 1967. - 1 май.

Чăрçарри: калав // Капкăн.- 1967. - № 11. - С.8-9.

Пултăм эпĕ пĕринче писательсен съездĕнче // Капкăн. - 1967. - № 12. - С.8-9.

Пĕр-пĕрне сунар-ха ырлăх! // Капкăн. - 1967. - № 8. - С.2-3.

Kaç пулнипе сиккипе... // Ком. ялавĕ. - 1968. - 21 июль.

Пурăнан nypнăçpa: калав // Ялав. - 1968. - № 8. - С.22-23.

Тĕкĕр умĕнче: калав // Капкăн. - 1968. - № 16. - С.4.

Çyтă хула // Ялав. - 1968. - № 7. - С.14-15.

Ватăлма пĕлменнисем: очерк // Ком. ялавĕ. - 1968. - 2 апр.

Ырă вăрлăх аксан // Ком.ялавĕ. - 1968. - 1 май.

Сăпса йăви // Сăпса йăви. - Шупашкар: Респ. xaçaтсн изд-ви, 1968. - С.72.

Çypaçy: калав // Ком. ялавĕ. - 1968. - 13 март.

Телей yççи // Koм. ялавĕ. - 1968. - 1 янв.

«Коммунизм ялавĕ» 50 çул тултарчĕ // Капкăн. - 1968. - № 4. - С.3.

Хĕр шухăшĕ: калав // Ялав. - 1968. - № 1. - С.6-9.

Сăпса йăви // Капкăн. - 1968. - № 1. - С.8-9.

Курăс: калав // Капкăн. - 1968. - № 5. - С.4.

Ирхине: сăвă // Пионер сасси. - 1968. - 20 авг.

Унăн каçалăкĕ: калав // Ком. ялавĕ. - 1968. - 14 сент.

Воронежра чăваш сăввисем янăраççĕ // Ком. ялавĕ. - 1969. - 16 окт.

Тĕлĕнмелле тĕлпулу // Капкăн. - 1969. - № 20. - С.3.

Baтă мар эс, ватă мар! // Капкăн. - 1969. - № 18. - С.2.

Ĕçченлĕхре – телей // Тăван Атăл. - 1969. - № 5. - С.95-96.

Янăра, чăваш юрри-сăвви, acлă Мускавра! // Ком. ялавĕ. - 1970. - 14 нояб.

Пурăнма пĕлмелле: калавсем // Ком. ялавĕ. - 1970. – 1 нояб.

Хамăр алăпа // Ком. ялавĕ. - 1970. - 1 май.

Уйпа утать бригадир // Ком. ялавĕ. - 1970. - 24 май.

Петр Николаевич Осипова // Капкăн. - 1910. - № 1. - С.5.

Туслăх кĕперĕ // Ялав. - 1970. - № 1. - С.32.

Каçар Уçăп // Пионер сасси. - 1971. - 16 окт.

Çутă çурт: калав // Ком. ялавĕ. - 1971. - 19 дек.

Çула май: новелла // Ком. ялавĕ. - 1971. - 3 окт.

Ĕмĕрсен ĕмĕчĕпе хавхаланса // Ком. ялавĕ. - 1971. - 12 нояб.

Ту урлă хывнă… // Ком. ялавĕ. - 1971. - 26 нояб.

Çеçпĕл кунĕ // Ком. ялавĕ. - 1971. -19 нояб.

Паянхипе ыранхи //Ком. ялавĕ. - 1971. - 10 нояб.

Утать Октябрь: сăвă // Капкăн. - 1971. - № 20. - С.2.

Улатакка: кĕске калавсем // Капкăн. - 1971. - № 22. - С.8.

Качака Ваççи: калав // Капкăн. - 1971. - № 19. - С.2-3.

Тăван çĕр сĕткенĕ // Ялав. - 1971. - № 11. - С.19.

Ăсталăх шкулĕ // Ялав. - 1971. - № 10. - С.26-28.

Акăшсем килеççĕ: калав // Ком. ялавĕ. - 1971. - 1 май.

Яланах малта // Ком. ялавĕ. - 1971.- 13 май.

Сысна пумилкки // Капкăн. - 1971. - № 8. - С.9.

Xaлăx лайăх пьесăсем ыйтать // Ялав. - 1971. - № 4. - С.28-29.

Лирикăлла новеллăсем // Ком. ялавĕ. - 1971. - 24 янв.

Тĕп тема // Ком. ялавĕ. - 1971. - 12 февр.

Кун хыççăн кун // Ком. ялавĕ. - 1971.- 1 янв.

Райком секретарĕ Р.У. Урванов // Ком. ялавĕ. - 1971. - 13 март.

Пĕрне - вай, тепĕрне - инфаркт // Капкăн. - 1971. - № 2. - С.3.

Евĕк çын // Капкăн. - 1971. - № 5. - С.2.

Армезлан пăкки // Капкăн. - 1973. - № 19. - С.2-3.

Çĕp çаврăнать // Капкăн. - 1973. - № 20. - С.4.

Юрлакан шанкăрав // Капкăн. - 1974. - № 6. - С.2-3.

Икĕ тимĕрç: сăвăсем // Пионер сасси. - 1974. - 9 февр.

Пĕлĕт çуллĕшĕнче: калав // Ком. ялавĕ. - 1974. - 9 февр.

Май хĕвелĕн çуттинче: сăвă // Капкăн. - 1974. - № 8. - С.2.

Халăх юрăçи: С.В. Элкер çуралнăранпа 80 çул çитнĕ май // Тăван Атăл. - 1974. - № 5. -С.68-71.

Тăван ялавăмăр // Ялав. - 1974. - №7. - С.6-7.

Туртма юрамасть // Капкăн. - 1974. - № 13. - С.9.

Çуталса тăракан пултарулăх // Тăван Атăл. - 1974. - № 9. - С.7-16.

Пурнăç кĕнеки // Ком. ялавĕ. - 1975. - 18 май.

Тĕнче илемĕ //Ялав. - 1975. - № 2. - С.16-18.

Критика - коммунист куçĕпе // Ялав. - 1975. - № 3. - С.16-17.

Пĕрремĕш çуркунне: сăвă // Капкăн. - 1976. - № 8. - С.2.

Хăй те ватăлмасть, пери те мăкланмасть // Капкăн.- 1977. - № 4. - С.9.

Купăс кĕввипе: калав // Капкăн. - 1977. - № 15. - С.3.

Паянхи сатирăпа юмор // Ялав. - 1977. - № 12. - С.24-26.

Унăн геройĕсем - пирĕнпе // Ком. ялавĕ. - 1977. - 18 окт.

Кайăк сăмси: калав // Капкăн. - 1978. - № 18. - С.2.

Çурлапа мăлатук: сăвă // Ялав. - 1978. - № 9. - С.32.

Октябрь çулĕпе // Тăван Атăл. - 1978. - № 11. - С.3-5.

Юрла-юрла вулатăн // Ялав. - 1978. - № 11. - С.32.

Унăн геройĕсем – индустрии çыннисем // Тăван Атăл. - 1979. - № 3. - С.69-70.

Çыру: сăвă // Хатĕр пул. - 1979. - № 2. - С.10.

Самана уй-хирĕпе // Тăван Атăл. - 1979. - № 5. - С.73-75.

 Çилçунатпа – çĕршыв тавра // Капкăн. – 1979. - № 24. - С.3-5.

Ырă хĕвел çутипе // Капкăн. – 1979. - № 19. - С.2.

Çутă тĕттĕме çĕнтерет // Тăван Атăл. - 1980. - № 1. - С.75-77.

Халăх мухтавĕ те чапĕ // Капкăн. - 1980. - № 21. - С.2-3.

Çамрăк юлташăма: Сăвă // Хатĕр пул. - 1980. - № 10. - С.4.

Халăх тивĕçĕпе // Тăван Атăл. - 1981. - № 4. - С.45-50.

Пĕрле утнă çулсем // Ялав. - 1981. - № 7. - С.18-19.

Тĕттĕм каç: калав // Ялав. - 1981. - № 8. - С.2-4.

Тăвар: сăвă // Капкăн. - 1982. - № 2. - С.10.

Юрă - халăх чунĕ // Ялав. - 1982. - № 4. - С.28-29.

Белорус халăхĕн аслă поэчĕ // Ялав. - 1982. - № 7. - С.11-12.

Ĕçĕм-хĕлĕм // Ялав. – 1983. - № 3. - С.28.

Хуран кукли: сăвă // Капкăн. - 1984. - № 3. - С.9.

Анне: сăвăсем // Хатĕр пул. - 1984. - № 2. - С.13.

Кунçул: сăвă // Ялав. - 1985. - № 6. - С.14-15.

Пушмак çĕтĕлсен: калав // Капкăн. - 1985. - № 23. - С.4.

Мăкăрти // Ялав. - 1986. - № 6. - С.32.

Пиçмен хуплу: калав // Капкăн. - 1986. - № 15. - С.7-8.

*   *   *

Сеспель Мишши // Сеспель М. Стальная вера. - Чебоксары, 1949. - 84 с.: порт.

Правдивая повесть // Сов. Чувашия. - 1956. - 27 июля.

Поэзия мужества // Сов. Чувашия .- 1956 .- 19 дек.

О литературном наследии Н.И. Полоруссова-Шелеби и переводах его стихов // Сов. Чувашия. - 1956. - 1 апр.

Песня в долине: рассказ // Дружба. - Кн.6. - 1956. - С.71-82.

Повесть о юности: рецензия // Сов. Чувашия. - 1957. - 17 окт.

Искреннее слов: рецензия // Сов. Чувашия. - 1957. - 17 окт.

Радость доярки: очерк // Сов. Чувашия. - 1958. - 28 авг.

Роман о прошлом чувашского народа: рецензия //Сов. Чувашия. - 1958. - 19 марта.

Зачинатель: рассказ // Сов. Чувашия. - 1968. - 30 мая.

Новь - радостная, социалистическая // Литературная газета. - 1970. - 24 июня.

Уроки яркого таланта // Сов. Чувашия. - 1970. - 27 янв.

Земля Улыпа // 3емля Улыпа. - М., 1971. - 208 с.

Голос родной земли // Сов. Башкорстан. - 1971. - 2 дек.- Текст башк.

Пусть звучат сто тысяч песен // Марийская правда. - 1971. - 23 мая.

Песни с берегов Шатьмы // Сов. Россия. - 1971. - 7 нояб.

Деликатность // Капкан.- 1973. - № 22. - С.6.

Серп и молот // Культпросвет работа. - 1973. - № 5. - С.4-5.

Кукушки / Пер. с чуваш. М. Глазкова // Капкăн. - 1974. - № 5. - С.6.

Парень из Тури-Выла // Сов. Чувашия. - 1974. - 15 сент.

У меня есть крылья / Пер. К. Галеина // Марий коммуна. - 1974. - 25 сент. - Текст марийск.

Нержавеющее слово сатирика // Сов. Чувашия. - 1975. - 28 сент.

Подвиг Гастелло / Пер. с чуваш. А. Парнара // Неман. - 1976. - № 12. - С.6-8.

Три девушки и Марук аппа: новелла // Эрзянь правда. - 1977. - 12 февр.

Дошел /  Пер. Г. Сабитова // Казан. Утлары. - 1977. - № 4. - С.181-183.

Безымянная речка // Поэзия. - Киев. - 1977. - С.108-109.

Молодость живет // Молодой коммунист. - 1979. - 27 февр.

Уже спеют яблоки / Пер. О. Ющенко // Ком. гарт. - 1930. - 13 нояб.

Три подруги / Пер. С. Шарикова // Сов. Башкортостаны. - 1982. - 28 мая. -  Текст башк.

Поэтические намеки: стихи // Ленин байрагы. – 1982. - 4 сент. - Текст татар.

Лесная песня / Пер. Р. Венша // Лауку Дзиве. - 1982. - № 4. - С.22. - Текст латыш.

Радуга над Волгой: стихи / Пер. А. Ойслендер // Сов. Чувашия. - 1984. - 6 июля.

Соль: стихи / Пер. Ю. Свирка // Песни волжского края. - Минск, 1988. - С.55- 61.

 

Переводы

Маяковский В. Кам пулас? / А. Эсхель куçарнă. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1948. - 30 с.

Лужанин А. Ильич /А. Эсхель куçарнă // Ком. ялавĕ. - 1958. - 24 июль.

Мударрис Шараф. Ирĕклĕх юманĕ /А. Эсхель куçарнă // Ялав. - 1957. -  № 11. - С.11.

Лупан А. Санăн юрру / А. Эсхель куçарнă // Ялав. - 1957. - № 8. - С.20.

Дариенко П. Юрă / А. Эсхель куçарнă // Ялав. - 1957. - № 8. - С.20.

Франко И. Сăвăсем / А. Эсхельпе А. К. Алга куçарнă // Ялав. - 1956. - № 8. - С.12.

Фадеев A.A. Çамрăк гварди: роман / А. Эсхельпе В. Алга куçарнă. - Шупашкар, Чăвашгосиздат, 1958. - 622 с.

Шолохов М.А. Этем кун-çулĕ / А.Эсхельпе А. Маслов куçарнă. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1957. - 42 с.

Кольцов A.B. Cyxaçă юрри, Вăрман / А. Эсхель куçарнă // Ком. ялавĕ. - 1969. - 16 окт.

Маяковский В.В. Лайăх тени, мĕн тени, япăх тени, мĕн тени / А. Эсхель куçарнă. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1960. - 17 с.

Горький А. М.  Вунă тус / А. Эсхель куçарнă // Ялав. - 1968. - № 3. - С.15.

Путков Т. Калаçар-ха, атте / А. Эсхель куçарнă  // Тăван Атăл. - 1970. - № 7. - С.20-36.

Некрасов Н. А. Ирĕклĕх / А. Эсхель куçарнă // Ком. ялавĕ. - 1971. – 10 дек.

Некрасов Н. А. Ирĕклĕх / А. Эсхель куçарнă // Ком. ялавĕ. - 1971. - № 12. - С.16-17.

Танн М. Ватă хырсем умĕнче / А. Эсхель куçарнă // Тăван Атăл. - 1973. - № 9. - С.48.

Пушкин A.C. Çĕрле, ыйхă вĕçсен çырнă сăвă / А. Эсхель куçарнă // Тăван Атăл. - 1974. - № 6. - С.6-9.

 О нем и его творчестве

Юманкка В. А. Эсхель саввисем: Рецензи // Сунтал. - № 9. - 1936. - С.14.

Дедушкин Н. А. Эсхель «Çĕнтерÿçĕсем» кĕнеке çинчен // Сунтал. - 1938. - № 10. - С.27-28.

Нямань М. Аркадий Эсхель сăввисем пирки // Сунтал. - 1939. - № 3. - С. 19-21.

Долгов В. «Икĕ герой»: рецензи // Чăваш коммуни. - 1941. - 15 июль.

Кĕрешĕве чĕнекен поэма // Чăваш коммуни. - 1943. - 13 июль.

Эльгер С. В. Тăван герой чапне çĕклекен поэма // Чăваш коммуни. - 1943. - 16 авг.

Шавлы С. Вăрçă вăхăтĕнчи поэзи // Тăван Атăл. - 1944. - № 19. - С.34.

Элкер C.B. Тăван героя аслăлакан поэма // Тăван Атăл. - 1944. - № 17. - С.72-76.

СССР Верховный Совет Президиумĕн Указĕ. Аркадий Александрович Эсхеле - Чăваш АССР-ĕнчи поэма «Хисеп палли» орденпа наградăласси çинчен // Чăваш коммуни. - 1945. - 13 июль.

Вашки И. Çĕрпе кăвак тÿпе // Чăваш коммуни. - 1946. - 8 март.

Романов М. Поэт парни // Чăваш коммуни. - 1946. - 14 апр.

Агаков JI. Ирĕклĕ  пурнăç юрăçи // Чăваш коммуни. - 1947. - 2 февр.

Иванов К. Вут чулĕ // Чăваш коммуни. - 1948. - 7 май.

Васильев И. «Мыскара» новелла пирки: Рецензи // Чăваш коммуни. - 1951. - № 91. - С.2.

Артемьев А. Калавсем çинчен // Ялав. - 1952. - № 1. - С.22-24.

Ялавин С. «Виçĕ туй» комеди пирки // Тăван Атăл. - 1953. - № 3. - С.41-47.

Григорьев Н. Йăлăмри юрă // Ялав. - 1956. - № 4. - С.29-31.

Афанасьев А. Пĕр-ик сăмах «Вăтамрах» пьеса çинчен // Ялав. - 1956. - № 12. - С.29-30.

Юрьев М. Лайăх калавсем // Тăван Атăл. - 1956. - 2 кĕнеке. - С.115-116.

Светлова Т. «Пĕлĕш» калав çинчен // Çамрăк коммунист. -1957. - 16 янв.

Алендеев Г. Пĕр калав çинчен // Ком. ялавĕ. - 1957. - 5 янв.

Перинов Н. «Çулсем» кĕнеке пирки // Ком. ялавĕ. - 1957. - 13 янв.

Афанасьев А. Драматурги чĕлхи // Тăван Атăл. - 1958. - 4 кĕнеке. - С.25-26.

Кириллов И. Çывăх сăнарсем // Ком. ялавĕ. - 1959. - 27 нояб.

Агаков Л. Эпир кулатпăр // Ялав. - 1961. - № 10. - С.14-17.

Давыдов-Анатри В. Ăмăрткайăк: Рецензи // Тăван Атăл. - 1962. - № 5. - С.19-21.

Юрьев М. Чĕре ăшши // Ком. ялавĕ. - 1964. - 14 март.

Талвир А. Аркадий Эсхель // Ялав. - 1964. - № 2. - С.27.

Агаков Л. Аркадий Эсхель // Тăван Атăл. - 1964. - № 1. - С.18-21.

Давыдов-Анатри В. А. Эсхель // Чăваш календарĕ. - 1964. - С.32.

Агаков Л. Кулаш кумелĕ нумай ан пултар // Ялав.- 1965.- № 9.- С.51

Кузнецов И. Йăлăхтарнă сюжетсемпе «куçса çÿрекен» геройсем // Ком. ялавĕ. - 1965. - 29 июль.

Никандров А. Хĕвеллĕ çумăр // Ком. ялавĕ. - 1965. - 19 окт.

Уяр X. Поэтсен прози // Уяр X. Виçĕ кун, виçĕ каы. - Шупашкар, 1965.

Алендей В. Пурнăçпа, халăхпа куллен-кун çывăх пулар // Ялав. - 1966. - № 3. - С.12.

Агаков Л. Băрçă паттăрĕсене манмастпăр // Ялав. - 1967. - № 8. - С.11.

Шавли С. Талантлă писатĕле Эсхеле // Ялав. - 1968. - № 5. - С.5.

Петров А. Çĕнĕ кĕнеке // Ком. ялавĕ. - 1970. - 11 нояб.

Хусанкай А. Поэт халăхпа пĕрле // Тăван Атăл. - 1972. - № 7. - С.72-74. - Рец. на книгу: А Эсхель. Çĕрлехи тăвăл. - Шупашкар.

Ильпек М. Салам сана, тăванăм. А. Эсхель 60 çул тултарнă май // Ком. ялавĕ. - 1974. - 10 февр.

Иванов Н. Чĕре хăвачĕпе: А. Эсхель 60 çул тултарнă тĕле // Ком. ялавĕ. - 1974. - 10 февр.

Семенов Ю. Хастаррисенчен пĕри // Пионер сасси. - 1974. - 9 февр.  

Талеров Л. Поэт сăнарĕ // Ком ялавĕ. - 1974. - 19 июль.

Илпек М. Аркадий Ĕçхĕл // Тăван Атăл. - 1974. -  № 2. - С.69-70.

Юрьев М. Яланах çу çинче // Ялав. - 1974. - № 2. - С.10.

Долгов В. Поэт сăнарĕ // Ялав. - 1975. - № 8. - С.27.

Ăсталăх çăлкуçĕ // Ялав. - 1976. - № 3. - С.29.

Ванюков Ю. «Ăмăрткайăк» поэма вырăсла // Ялав. - 1978. - № 2. - С.31. - Рец. на кн.: Эсхель А. Орел. - Чебоксары.

Григорьев И. Çĕр сĕткенĕ // Ялав. - 1979. - № 7. - С.26-27.

Бурнаевский В. Тусăмсем çинчен // Ялав. - 1979. - № 1. - C.32.

Сементер Ю. Самана уттипе // Тăван Атăл. - 1982. - № 11. - С.69.

Вирьял Ю. Самана сывлăшĕ // Ялав. - 1982. - № 12. - С.31.

Соколова А. Çĕр çинчи йĕр // Тăван Атăл. - 1983. - № 12. - С.66-67.

Сементер Ю. Тухăçлă каçалăк // Ком. ялавĕ. - 1983. - 3 сент. - Рец. на кн.: Эсхель A.A. Акăшсем таврăнаççĕ. - Шупашкар.

Сементер Ю. Çĕршыв малашлăхне курса // Пионер сасси. - 1984. - 7 февр.

Орлов Г. Халăх ĕçĕпе хавхаланса: А. Эсхель 70 çул тултарчĕ // Ком. ялавĕ. - 1984. - 10 февр.

Григорьев Н. Этем ĕçпе илемлĕ халăхра // Тăван Атăл. - 1984. - № 2. - С.61-65.

Орлов Г. Халăх пурнăçĕ - хавхалану çăлкуçĕ // Эсхель А. Çул хыççăн çул. - Шупашкар, 1984. - С.5-16.

Айдаш Ю. Çакăн пек Эсхеле пĕлетĕп: А. Эсхель 70 çул тултарнă май // Ялав. - 1984. -
№ 2. - С.24.

*   *   *

Агаков Л. От всего сердца // Красная Чувашия. - 1946. – 14 июня. - Рец. на кн.: Эсхель А. Путь республики. - Чебоксары, 1946.

Новая пьеса писателя А. Эсхеля «Вут чулĕ» (Кремень): рецензия // Красная Чувашия. - 1947. - 23 дек.

Указ Президиума Верховного Совета Чувашской АССР о назначении тов. Эсхеля A.A. начальником управления по делам искусств Чувашской АССР // Красная Чувашия. - 1950. - 19 мая.

Прозаик, драматург, поэт // Мол. Коммунист. - 1964. - 13 марта.

Агаков Л. Слово о друге: К 50-летию А.Эсхеля / /Сов. Чуваши. - 1964. - 14 марта.

Абашев В. Чувашская поэма. - Чебоксары: Чуваш. кн. изд-во, 1964.

Сиркес П. В дверь стучится современность // Волга. - 1967. - № 4.

А.А. Эсхелю - 60 лет // Сов. Чувашия. - 1974. - 10 февр.

Яркий талант: К 60-летию чувашского писателя А. Эсхеля // Мол. Коммунист. - 1974. - 9 февр.

О награждении писателя Эсхеля A.A. орденом «Знак Почета»: Указ // Сов. Чувашия. – 1974. - 12 февр.

А.А. Эсхелю - 60 лет // Сов. Чувашия. - 1974. - 10 февр.

Яркий талант // Мол. Коммунист. - 1974. - 9 февр.

Ванюков Ю. Поэму читали в окопе... // Сов. Чувашия. - 1977. - 20 нояб.

Евстафьев Н. «Орел» // Мол. Коммунист. - 1977. - 22 дек. - Рец. на кн.: Эсхель A.A. Орел. - Чебоксары.

Семеникин Г. Орел Чувашии // Сов. Чувашия. - 1977. - 20 дек. - Рец. на кн.: Эсхель A.A. Орел. - Чебоксары.

 

Павлов

Федор Павлович

(1892-1931)

Федор Павлович Павлов родился 13 (25) сентября 1892 года в семье крестьянина- середняка с. Богатырево Чебаевской волости Ядринского уезда Казанской губернии (ныне Цивильского района Чувашской Республики).

Федор (Хведюк, как его звали в детстве) был младшим ребенком в семье. Воспитанию и обучению его родители уделяли много внимания. Любознательный и восприимчивый мальчик очень рано научился читать. Осенью 1901 г. он был принят сразу в среднее отделение Богатыревского земского училища.

Любовь к музыке и песне рано пробудилась в нем очень рано. Этому немало способствовало то, что отец его, Павел Степанович, был хорошим певцом и танцором, играл на гуслях и знал много народных песен. Мальчиком подростком Федор любил слушать старинные обрядовые песни. Безусловно, что насыщенный музыкой народный быт в значительной мере определил художественно-эстетический кругозор будущего композитора, укреплял в нем любовь и уважение к народному творчеству.

В годы первой русской революции Федор Павлов учится в Икковском двухклассном училище Чебоксарского уезда. Учеником двухклассной школы Павлов впервые узнал о революционных событиях в стране.

Окончив Икковское училище, Павлов решил учиться дальше. В то время большую популярность завоевала Симбирская чувашская учительская школа, поступление в которую было почти единственной надеждой для жаждущих знаний чувашских юношей и девушек. Павлов поступил в эту школу.

Симбирская чувашская школа, в которой Павлов учился с сентября 1907 г. по май 1911 г., являлась в то же время своеобразной лабораторией, где зарождались чувашская литература и чувашское профессиональное музыкальное искусство.

В Симбирской школе Ф. Павлов изучил элементарную теорию музыки, сольфеджио овладел скрипичной игрой, участвовал в хоре, в струнном квартете и ученическом симфоническом оркестре, усердно занимаясь музыкой, Павлов в то же время проявляет большой интерес к литературе. Он читает русских и зарубежных классиков, пишет стихи на чувашском и русском языках.

В мае 1911 г. совет Симбирской чувашской школы присвоил Павлову звание учителя начального училища. Как ярко одаренного в музыкальном отношении, его оставляют в школе на преподавательскую работу. В должности преподавателя Симбирской школы Павлов пробыл до сентября 1913 г.

Стремясь повысить общее и музыкально-теоретическое образование, но, не имея возможности учиться в специальном музыкально-учебном заведении, Павлов поступает в сентябре 1913 г. в Симбирскую духовную семинарию. В духовной семинарии Павлов оставался убежденным атеистом. В мае 1916 г. Павлов окончил духовную семинарию. Первое время ему пришлось служить псаломщиком. В 1917 г. Чебоксарским уездным собранием Павлов избирается мировым судьей и переезжает с семьей в с. Акулево Чебоксарского уезда.

Продолжая работу по записи народных песен, Павлов в то же время обрабатывает их для многоголосного хора. В 1917-1918 гг. появляются гармонизации и обработки, написанные для хора учителей Акулевской волости: «Шупашкар туйĕ», «Хăйматлăх юрри», «Чĕнтĕрлĕ кĕпер», «Вăрман витĕр», «Сап-сар кĕрĕк», и др. В эти же годы Павлов создает одну из лучших своих песен «Вĕлле хурчĕ» (Пчелка) на собственный текст, написанный еще в Симбирске.

В 1919 г. опубликовал первую оригинальную чувашскую комедию «Сутра» (На суде). Законченная в первой редакции в 1918 г. комедия впервые была исполнена Акулевской передвижной труппой.

С марта 1919 г. Павлов некоторое время работает учителем Сятракасинской школы I ступени, затем переводится в уездный отдел народного образования заместителем заведующего отделом. В октябре того же года был назначен инструктором искусств
Чувашской секции. С образованием Чувашской автономной области (1920 г.) он переезжает из Казани в Чебоксары.

Павлов возглавляет музыкальную секцию областного отдела народного образования, работает преподавателем пения и музыки на педагогических курсах,
принимает активное участие в работе научно-исследовательских учреждений Чувашии и г. Москвы в качестве члена Общества изучения местного края и члена-корреспондента Центрального бюро краеведения при Российской Академии наук.

Много сил положил Ф. Павлов на организацию концертного дела в г. Чебоксарах. Под его личным руководством были сформированы чувашский хор, концертная группа и салонный оркестр при Чувашском театре.

В 1921 г. издается сборник детских песен и игр - «Ача-пăча сасси» (Голос детворы). В него вошли народные песни (всего 21), записанные в основном самим Ф. Павловым.

Несколько позднее (в 1924 г.) были изданы его многочисленные гармонизации и обработки народных песен в отдельном сборнике под названием «Сăрнай». В сборник, состоящий из четырех разделов вошли тридцать одноголосных, двадцать две двухголосных, шесть трехголосных и десять четырехголосных песен.

В 1920 г. при Центральном педтехникуме Ф. Павлов организовал хоровой коллектив, получивший наименование «Чувашский национальный хор». Этот коллектив, совместно с хором, руководимым композитором В.П. Воробьевым, послужил базой для создания в 1924 г. Чувашского государственного хора.

В 1997 г. вышло в свет второе драматическое произведение Ф. Павлова «Ялта», а в следующем году он опубликовал свои первые музыкально-теоретические и научно-популярные работы: «Речитативы в чувашской народной музыке», «Чăваш музыки» (Чувашская музыка), «Хитре» (Прекрасное).

Лучшие сочинения Ф. Павлова - «Туй юрри» (Свадебная) и «Тÿттел» (Тюттель) – до сих пор остаются в чувашской музыке непревзойденными образцами обработки народной песни для хора.

Обобщением музыкально-теоретических исследований Ф. Павлова явились очерки под общим названием «Чуваши и их песенное и музыкальное творчество». Это объемистое сочинение, написанное на чувашском языке, состояло из десяти очерков. В дальнейшем автор перевел его на русский язык и подготовил к печати. Первый очерк издан в 1926 г.

В 1929 г. в Чебоксарах открывается музыкальный техникум. Павлов был одним из первых педагогов училища. Ф. Павлов остро ощущал недостаточность своего музыкально-теоретического образования. Несмотря на возраст - ему шел тогда тридцать восьмой год - он решил пойти учиться. С этой целью в 1930 г. он поступает на композиторское отделение Ленинградской государственной консерватории им. H.A. Римского-Корсакова. Однако тяжелая болезнь (туберкулезный менингит) оборвала жизнь замечательного композитора и писателя. В самом расцвете творческих сил, в возрасте 39 лет, 2 июня 1931 г. в одном из сочинских санаториев Ф. Павлов скончался. Похоронили его на городском кладбище в Сочи.

 Музыкальные и художественные произведения

Чăваш юррисем / Ф.П. Павлов хитрелетнĕ сăвăсем. - Шемшер, 1919. - 8 с.           

Ача-пăча юррисем / Ф. Павлов кăтартса пынипе хатĕрленĕ; Умсăмахне Ф.П. Павлов (Унгинский) çырнă. - Шупашкар: Автономиллĕ Чăваш облаçĕнчи Халăха çутта кăларакан уйрăмĕн музыка пайĕ, 1921. - 16 с.

Ача-пăча сасси. - Шупашкар: Автономиллĕ Чăваш облаçĕнчи Халăха çутта кăларакан уйрăмĕн музыка пайĕ, 1921. - 16 с.

Ялта: драма. - Шупашкар: Республикăри кĕнеке кăларакан уйрăм, 1922. - 64 с.

Павлов Ф.П. Ялта: драма. - Шупашкар: Республикăри кĕнеке кăларакан уйрăм, 1928. - 64 с.

Сăрнай: хитрелетнĕ чăваш юррисем. - Шупашкар: Республикăри кĕнеке кăларакан уйрăм, 1924. - 56 с.

Максимов С.М., Павлов Ф.П., Воробьев В.П. Çĕнĕ юрăсем. - Шупашкар: Халăхăн Çутĕç комиссириачĕ, 1924. - 36 с.

Павлов Ф., Максимов С., Воробьев В. Çĕнĕ сăрнай: хорпа юрламалли юрăсем. -  Шупашкар: Чăваш кĕнеке уйрăмĕ, 1931. - 112 с.

Малалла утар / Сăв. Н. Шупуççыннин. - Шупашкар: Чăваш кĕнеке уйрăмĕ, 1932. - 1 с.

Малалла утар // Люблин И.В., Кривоносов В.М., Ваçанка Н.: 25 массăллă юрă. - Шупашкар, 1933. - 41 с.

Ялта. Сутра: пьесăсем. - Шупашкар: Чăваш патшалăх изд-ви, 1933. - 79 с.

Пĕчĕк çеç пионер; Малалла утар; Колхоз юрри; Хĕллехи вăйă: Ишек шывĕ; Ĕçхĕрарăм юрри // Лисков Г. Пуçламăш шкулта юрламалли юрă кĕнеки. - Шупашкар. - М., 1934. - 131 с.

Ялта. Сутра: пьесăсем. - Шупашкар: Чăваш патшалăх изд-ви, 1934. - 104 с.

Туй юрри // Хоровое творчество народов СССР. - М., 1936. - 179 с.

Сăпка юрри // Лисков Г.Г. Юрă кĕнеки. - Шупашкар, 1939. - 142 с.

Сочиненисем. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1941. - 216 с.

Сăвă. Сĕрен. Тумтĕл. Йĕс таканлă. Шупашкар туйĕ. Тÿнкки-тÿнкки // Пирĕн юрăсем. - М. - Л., 1949. - 352 с.

Малалла утар / Сăв. Н. Шупуççыннин. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1958. - 2 с.

Çырнисен пуххи: 1-мĕш пайĕ. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1962. - 224 с.: ил.

Çырнисен пуххи: 2-мĕш пайĕ. - Шупашкар: Чăваш кĕнеке изд-ви, 1971. - 318 с.: ил.

Пьесăсем. - Шупашкар: Чăваш кĕнеке изд-ви, 1982. - 63 с.

Колхоз юрри / Сăв. Н. Ваçанкан // Сунтал. - 1929. - № 5. - С.3.

Çĕнĕ улăх юрри / Сăв. Марконниковăн // Сунтал. - 1931. - № 7-8. - С.25.

Хĕрлĕ салтак юрри / Сăв. халăхăн // Сунтал. - 1931. - № 7-8. - С.26-27.

Малалла утар / Сăв. Н. Шупуççыннин // Сунтал. - 1934. - № 2. - С.16-18.

*   *   *

Чуваши и их песенное и музыкальное творчество. - Чебоксары: Об-во изучения местного края, 1926. - 66 с.

Вперед, красная Чувашия!. - Чебоксары: Чувашиздат, 1935. - 19 с.

О нем и его творчестве

Ваçанка Н. Павлов Ф.П. пурнăçĕпе пултарулăхĕ // Сунтал. - 1931. - № 9. - С.14-29.

Захаров Е. Павлов Ф.П. // Захаров Е. Чăвашсен илемлĕ литератури. - Шупашкар, 1934. - С.64.

Ваçанка Н. Павлов Ф.П. пурнăçĕпе пултарулăхĕ çинчен // Илемлĕ литература. - 1941. - № 6. - С.15.

Эсхель А. Павлов Ф.П. // Ялав. - 1946. - № 6. - С.34.

Долгов В. Чăваш искусствин паллă деятелĕ // Ялав. - 1951. - № 6. - С.27-28.

Максимов-Кошкинский И. Константин Иванов: драма, пьесăсем. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1954. - С.78-91.

Артемьев А. Хунавлăх хăрнисем // Артемьев А. Çунатлă çуралнисем. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1965.

Хусанкай П.П. Тĕлпулусем. Павăл Хĕветĕрĕ композитор çинчен // Ăсталăхпа чăнлăх. - Шупашкар, 1964.

Константинов И. Шурăмпуç шанчăкĕсем: калавсем. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1971.

Лашман С. Çурхи шурăмпуç çăлтăрĕ // Тăван Атăл. - 1972. - № 9. - С.48-52.

Давыдов-Анатри В.И. Хветĕр Павлов ячĕ... // Давыдов-Анатри В.И. Сăвăсем. - Шупашкар: Чăвашгосиздат, 1986. - 87 с.

Парамонов П. Юрăсем кĕнеки çинчен // Сунтал. - 1929. - № 4. - С.13-14.

Павлов Н. Федор Павлов // Павлов Ф.П. Сочиненисем пуххи. - Шупашкар, 1962. - С.5-13.

Павлов И. Федор Павлов // Чăваш календарĕ. - 1962. - С.139-140.

Эмине Г. Чăваш культурин ĕçченĕ // Ĕç-ялавĕ. - 1967. - 5 окт.

Илюхин Ю. Тăван халăх телейĕшĕн // Ком. ялаве. - 1967. - 24 сент.

Илюхин Ю. Павлов Ф.П. // Чăваш календарĕ. - Шупашкар, 1967. - С.124-126.

Илюхин Ю. Ф.П. Павлов // Ялав. - 1962. - № 9. - С.3.

Илюхин Ю. Хăватлă талант // Ком. ялавĕ. - 1962. - 25 сент.

Илюхин Ю. Ĕмĕр асăнмалăх // Ялав. - 1957. - № 11. - С.30.

Илюхин Ю., Волков Н. Ф.П. Павлова чысласа // Ком. ялавĕ. - 1957. - 29 сент.

Скворцов М. Ф.П. Павлов çинчен калакан çĕнĕ материалсем // Ком. ялавĕ. - 1957. - 27 сент.

Илюхин Ю. Чăваш халăх искусствин мухтавлă чапĕ // Ком. ялавĕ. - 1956. - 2 июль.

Обухов Я. Пĕрле вĕреннĕ тантăшăм // Ялав. - 1974. - № 4. - С.3.

Лашман С. Малтанхи писательсене ырăпа асăнса. Композитор-писатель Федор Павлов // Ялав. - 1975. - № 9. - С.24-26.

Ефимов А. Ф.П. Павлов ачасене илемлĕхе вĕрентни // Ялав. - 1973. - № 10. - С.32.

Паллă композитор тата драматург ячĕпе // Ком. ялавĕ. -  1982. - 21 нояб.

Данилов А. Паянхи пек асра // Ком. ялавĕ. - 1982. - 5 сент.

Ахрат И. Итле купăс мĕн калать... // Тăван Атăл. - 1982. - № 9. - С.33-34.

Илюхин Ю. Чăваш литературипе музыка классикĕ // Тăван Атăл. - 1982. -  № 9. - С.35-37.

Петрова Р. Нумай саслă пултарулăх // Пионер сасси. - 1982. - 25 сент.

Чăваш халахĕн мухтавлă ывăлĕ // Ком. ялавĕ. - 1982. - 25 сент.

Токсина А. Çав çулсем асрах // Ком. ялавĕ. - 1982. - 26 сент.

Матвеева Т. Ячĕ - халăх чĕринче // Ком. ялавĕ. - 1982. - 26 сент.

Иванов Н. Чаплă драматург // Ком.ялавĕ. - 1982. - 15 авг.

Данилов А. Паянхи пек асра // Ком. ялавĕ. - 1982. - 5 сент.

Алексеев Г. Ĕмĕчĕсем пысăкчĕ // Ком. ялавĕ. - 1982. - 24 сент.

Терентьев Н. Ăсталăх çăлкуçĕ // Ком. ялавĕ. - 1982. - 24 окт.

Егоров В. Юратупа ирĕклĕх // Тăван Атăл. - 1983. - № 9. - С.58-62.

Ахрат И. Вĕлле хурчĕ - ылтăн хурт // Тăван Атăл. - 1986. - № 6. - С.70.

Юмарт Г. Вĕренÿпе ăсталăх // Ялав. - 1989. - № 2. - С.28.

*   *   *

Лукин Ф. Федор Павлович Павлов // Ученые записки ЧНИИ. - Чебоксары, 1950. - С. 72.

Илюхин И. Певец народа // Молодой коммунист. - 1956. - 3 июня.

Павлов Н. Первое произведение чувашской драматургии // Ученые записки ЧНИИ. - Чебоксары, 1958. - Вып.5. - С.9-48.

Илюхин Ю.А. Симфоническая фантазия Ф.П. Павлова «Сарнай и палнай» // Вопросы чувашского языка, литературы и искусства. - Чебоксары, 1960. - С.174.

Композитор Ф. Павлов о себе // Сов. Чувашия. - 1960. - 24 янв.

Павлов Н. Эстетические взгляды Ф.П. Павлова // Ученые записки ЧНИИ.- Чебоксары, 1967. - С.163.

Павлов Н. Талантливый труженик чувашской культуры // Сов. Чувашия. - 1967. - 24 сент.

Романова Ф.А. Роль Ф.П. Павлова и И.И. Илларионова в развитии чувашского театрального искусства // Ученые записки ЧНИИ. - Чебоксары, 1969. - Вып.45. - С.58-82.

Корбина М. Вчера и сегодня: о спекталях «В деревне» Ф. Павлова // Клуб и
художественная самодеятельность. - 1969. - № 13. - С.16-18.

Романова Ф., Илюхин Ю. Большой труженик культуры // Сов. Чувашия. - 1972. - 24 сент.

Федор Павлов: буклет. - Чебоксары, 1982.

Талант яркий, многогранный // Сов. Чувашия. - 1982. - 25 сент.

Вечно молоды его творенья // Молодой коммунист. - 1982. - 25 сент.

Федор Павлович Павлов - композитор и драматург // Труды НИИ. - Чебоксары, 1984. - С.59.

Кондратьев М.Г. Основоположник чувашской профессиональной музыки // Ф.П. Павлов - композитор и драматург. - Чебоксары, 1984. - С.3-20.

Юмарт Г. Лирика Федора Павлова // Ф.П. Павлов - композитор и драматург. - Чебоксары, 1984. - С.36-46.

Иванов И.И. Драматургия Ф. Павлова // Ф.П. Павлов - композитор и драматург. - Чебоксары, 1984. - С.21-35.

Гилязева И.И. Роль Ф.П. Павлова в подготовке музыкально-педагогических кадров Чувашии // Ф.П. Павлов - композитор и драматург. - Чебоксары, 1984. - С.53-58.

Кондратьев М. Двигать искусство вперед // Советская музыка. - 1987. -  № 11. - С.71-76.

 

 

Именной указатель

А

Абашев В. …………………….53

Абрамов Ф. ……………………20

Агаков Л. ………………………20,51,52,53

Агивер Х. ………………………15

Ашвер Х………………………...27

Айдаш Ю……………………….52

Алга В………………………….50

Александров Л. ………………..3,7,19,20

Алексеев Г. ……………………59

Алендей В. ……………………..9,10,11,13,27,38,39,51

Алендеев Г. …………………….51

Ананьин В. …………………….7

Антонов Л………………………7

Арасшелов И. …………………..14

Андреев Н. ……………………..27

Артемьев А.С. …………………13,20,51,58

Арцыбашев Н. ………….……...3

Аслан С. ……………………….45

Аслут И. ……………………….27

Ахрат И. ……………………….13,35,59

Ашмарин Н……………………10

Афанасьев А. …………………..51

 

Б

Багишин А. ……………………27

Баимов Р. ……………………..15

Байбурин Г. …………………..19

Беляев М. ……………………..7

Бик А.  ………………………...26

Бикчентаев А. ………………..15

Бурнаевский В. ……………....39,52

Бядум Э. …………………….15

 

В

Ваçанка Н…………………….57,58

Вахитов А. …………………...19

Ванюков Ю. …………………20,52,53

Васильев И……………………51

Васильев Ф.С. ……………….45

Валтон А. …………………….20

Вашки И. ……………………..51

Вебер Я………………………..3

Верн Ж. ………………………38

Викторов И.В. …………….…5,6,7,8

Власенко А. ……………….…15

Воробьев А. ………………….3,16

Воробьев В. ………………….57

Воронин Г. …………………...34

Водопьянов М. ………………38

Вирьял Ю. ……………………52

Вутлан И. ……………………13

 

Г

Гамаков В…………………….8

Гамалко Н. ……………………15

Галкин А. …………………….13

Гайдар А. ……………………..36,38

Гаффар А. ……………………34

Гилязева И.И. ………………...60

Горький А. ……………………14,50

Гордеев А. …………………….27

Гордеев Д………………………18

Григорьев И. ………………….52

Григорьев Н. …………………3,9,14,15,51,52

Григорьева Н………………….3

Грибачев Н. …………………14

 

 

Д

Давыдов-Анатри В. …………27,39,51,58

Даскалов С.Ц. …………….…14

Данилов А. …………………..59

Дариенко П. …………………50

Дедушкин Н. …………………8,39,50

Делапре Л. ……………………8

Дмитриев А. ………………….31

Дмитриев Н. ………………….17

Дмитриев С. …………………..7

Долгов В. ……………………..14,43,50,52,58

Дуров В. ………………………8

 

Е

Евстафьев Н. ………………  26,53

Егоров В. ……………………59

Егоров П. ……………………34

Ешки А. ……………………..34

Ефимов А. …………………..59

Ефремов Г. ……………. …...14,19

Ефимов Ю. …………………35

 

З

Захаров В. …………………16,19

Захаров Е. …………………58

Захемски Л...………………14

Золотовский К. ……………38

Зорина А. …………………..6

Зюйд-Вест (Бывалов)...........7

 

И

Иванов А. …………………27

Иванов К..............................43,51

Иванов Н. …………………13,38,39,52,59,60

Илларионов И. ……………59

Ильин М. …………………..38

Ильпек М. …………………            52

Ильина В. ………………….16,19,20

Ильинский Ф. ……………...7,8

Илюхин Ю. ………………..4,58,59,60

Исаев А. ……………………34

 

К

Казанов А............................. 15

Казаков С. …………………8

Катаева Т. …………………35

Коваленко Р. ………………14

Кольцов А.В. ………………50

Комов В. ……………………15

Коломиец В. ……………….26

Кондратьев М. ……………..60

Константинов-Ахрат И. …...58

Коробина М. ……………….60

Краснов Г. ………………….16

Кривоносов В. …………….. 57

Кирилолв И. ………………..51

Кузьмин Л. …………………18,19,20

Кузнецов И. ………………..51

Кушуй Р. …………………..20

Куусберг П. ………………..19

 

Л

Лазарева А. ……………….. 16

Лашман С. ………………….58,59

Левчаев П. …………………16,19

Лисаев И. …………………..13

Лисина Е. …………………..14

Лисков Г. …………………..57

Лужанин А. ………………..50

Лукин Ф. …………………..59

Лупан А. ………………….50

Лущченко М. ……………7

Ломтев А. …………………20

Любимов Н. ………………20

Люблин И. ………………...57

Люфанов Е. ……………….14

Львов П. …………………..15,18,19,20

 

М

Мазаев М. …………………            19

Малгай И. …………………22,23,24,25,26,27

Маркин П. …………………16,19

Малов А. …………………..            15,39

Маркелов И. ………………20

Мануильский Ю. ………….7

Максимов С.М. ……………57

Максимов-Кошкинский И…58

Матвеева Т. ……………….59

Маяковский В. …………….50

Митта П. ……………………27

Михайлов А…………………3

Михайлов В.. ……………….6

Мишутин Н. ………………..14

Мранька Н. …………………10,11,14

Мударрис Ш. ………………50

Муратов Л. …………………39

 

Н

Некрасов Н. ………………..41,50

Немцов В. ………………….36,38

Низамов Р. …………………15

Никандров А. ………………51

Никитин В. ………………...39

Нямань М. …………………50

 

О

Обухов Я. ……………………58

Олейник А. ………………….19

Орлов Г. ……………………..52

Орлов-Шузьм А. …………….3

Осипов В. ……………………20

Осипов П.П. …………………47

 

П

Павлов Н. …………………..58,59

Павлов И. …………………..58

Павлов М. ……………………7

Павлов Ф.П. ………………..3,54,55,56,57,58,59,60

Паймен В. ………………….8

Пайраш К. ………………….11,12

Пахматов В. ……………….34

Парамонов П. ……………..58

Полоруссов-Шелеби Н. …..49

Парнар А. ………………..49

Петров А. ………………….52

Петров В.П. …..…………..3,6,28,29,30,31,32,33,34,35

Петров П. ………………….6

Петров Ю. …………………20

Петрова Р. …………………59

Пехил В. ……………………20

Перинов Н. …………………27,51

Пертту П. …………………..34

Пиняев И. …………………..26

Пласкин Г. …………………39

Попов И. ……………………8

Погильдяков В. ……………20

Полкачев С. ………………..34

Пукаш А. …………………..8

Путков Т. …………………..50

Пушкин А. …………………41,50

Р

Рахмат А. …………………..15

Радзинский Э            . ……………..20

Резюков Н. …………………27

Ротен …………………….…8

Рощин М. …………………..16,18

Романика М. ……………….19

Романова З.В. ……………...4,31

Романова Ф. ………………..59,60

Романов М. …………………51

Рыбаков Н. ………………….34

 

С

Садай В. ……………………11

Салимов М. ………………..15

Сабитов Г. …………………49

Светлова Т. …………………51

Свифт Д. ……………………36,38

Семендер Ю. ………………52

Семеникин Г. ………………53

Семенов Г. …………………7

Семенов Ю. ………………..52

Сеспель М. …………………49

Сениэль М. ...………………27,39

Силэм Ю. ………………….35

Сиркес П. …………………...53

Сироткин М. ………………..27,45

Скворцов М. ………………..14,58

Смирнов П. …………………8

Соколова А. ………………..52

Ставский М. ………………..35

Сталин И. …………………..7

Стуриков Н. ………………..18,20

Суровцева А. ………………7

 

Т

Таллеров Л. …………………52

Талвир А. ……………………21,51

Татров Т. ……………………19

Тарнавский В. ……………….34

Терентьев Н. …………………59

Тимаков В. ……………………39

Толстой Л.Н. …………………19

Токсина А. ……………………59

Трубина М. ……………………11

Тхлен Ван …………………….14

 

У

Ударов Д. ……………………..7,8

Украинка Л. …………………..16,19

Умеров Э………………………19

Ургалкин А.А. ………………..4

Урташ В. ………………………16,18

Ухли В. ………………………..10

Уяр Х. …………………………10,11,51

 

Ф

Фадеев А. …………………….41,50

Федотов М. …………………..39

Франко И. …………………….41,50

Фролов И. …………………….14

 

Х

Харченко В. …………………...8

Хлебников Т. ………………….13

Хумма С. ……………………..8

Хусанкай А. …………………..52

Хусанкай П. …………………..58

Хударсем В. …………………..27

 

Ч

Чулгась К. …………………….3,36,37,38,39

Чжао Шу-ли …………………..14

 

Ш

Шавлы С. ……………………..27,51,52

Шевченко Т. ………………….41

Шингарев В. …………………39

Шолохов М. ………………….50

Шорникова Е. ………………..3

Шульгин И. …………………..7,8

Шуртаков С. ……………… ...16,19

Шупуççынни Н. ……………..57

 

Э

Эльгер С. …………………….42,43,47,51

Эмне Г. ………………………58

Эсхель А. …………………….3,12,27,40,41-53,58

Ю

Юрьев М. ……………………..4,8,27,39,51,52

Юманкка В. ………………….50

Юмарт Г. …………………….59

Юхма И. ……………………...19

Юхма М. ……………………..20

Юшков С. …………………….27

Ющенко О. ……………….….26,49

 

Я

Яковлев Ю. …………………..14

Ялавин С. …………………….51

Ялгир П. ……………………...39

Ярославский Е. ………………7

Ястран М. …………………….11

 

 

Содержание

Предисловие………………………………………………………………………………..3

Викторов Иван Викторович…………………………………………………………...….5

Григорьев Николай Григорьевич…………………………………………………………9

Львов Петр Константинович………………………………………………………….....16

Малгай Иван Григорьевич……………………………………………………………….22

Петров Василий Петрович……………………………………………………………….28

Чулгась Кузьма / Афанасьев Кузьма Афанасьевич /…………………………………..36

Эсхель Аркадий Александрович………………………………………………………..40

Павлов Федор Павлович…………………………………………………………………54

Именной указатель……………………………………………………………………….61

Уважаемые посетители! Все возникающие вопросы можно отправить по адресу: bibl.zivil@mail.ru

Skype: bibl.zivil

 Яндекс.Метрика

Система управления контентом
TopList Сводная статистика портала Яндекс.Метрика